A keni dyshuar ndonjëherë se prindërit tuaj kanë një fëmijë të preferuar? Sipas një studimi të publikuar nga Shoqata Psikologjike Amerikane, kjo mund të jetë e vërtetë. Prindërit priren të favorizojnë vajzat dhe fëmijët që janë të sjellshëm dhe të ndërgjegjshëm.
“Prej dekadash, studiuesit kanë treguar se trajtimi i ndryshëm nga prindërit mund të ketë pasoja afatgjata për fëmijët,” thotë autori kryesor i studimit, Alexander Jensen, PhD, profesor i asociuar në Universitetin Brigham Young. “Ky studim ndihmon në kuptimin e faktorëve që ndikojnë në favorizimin prindëror, i cili mund të ketë si efekte pozitive ashtu edhe negative.”
Studimi, i publikuar në Psychological Bulletin, shqyrtoi lidhjen midis tipareve të fëmijëve dhe trajtimit të diferencuar nga prindërit, duke marrë parasysh faktorë si mosha, gjinia e prindit dhe metodat e matjes.
Studiuesit analizuan 30 artikuj shkencorë dhe disertacione të rishikuara nga kolegët, si dhe 14 baza të dhënash, duke përfshirë 19,469 pjesëmarrës. Ata vlerësuan ndikimin e rendit të lindjes, gjinisë, temperamentit dhe tipareve të personalitetit – si ekstraversioni, pajtueshmëria, çiltërsia, ndërgjegjshmëria dhe neurotizmi – në favorizimin prindëror.
Prindërit mund të shfaqin favorizim në mënyra të ndryshme, përfshirë ndërveprimet e tyre me fëmijët, shpenzimet financiare për ta dhe shkallën e kontrollit që ushtrojnë mbi ta. Studimi shqyrtoi pesë fusha kryesore: trajtimin e përgjithshëm, ndërveprimet pozitive, ndërveprimet negative, shpërndarjen e burimeve dhe ushtrimin e kontrollit.
Fillimisht, studiuesit supozuan se nënat do të favorizonin vajzat dhe baballarët djemtë. Megjithatë, rezultatet treguan se si nënat ashtu edhe baballarët priren të favorizojnë vajzat.
Nga tiparet e personalitetit, fëmijët që ishin të ndërgjegjshëm – të përgjegjshëm dhe të organizuar – merrnin trajtim më të favorshëm. Studiuesit sugjerojnë se prindërit mund të kenë më pak vështirësi në menaxhimin e këtyre fëmijëve dhe për këtë arsye reagojnë më pozitivisht ndaj tyre. Për çudi, ekstraversioni nuk rezultoi i lidhur me favorizimin.
“Shpesh vlerësojmë njerëzit ekstravertë në shoqëri, por brenda familjeve kjo mund të mos ketë të njëjtën rëndësi,” shpjegon Jensen.
Sa i përket rendit të lindjes, studimi tregoi se fëmijët më të mëdhenj kishin më shumë autonomi, ndoshta për shkak të pjekurisë së tyre.
Studiuesit shqyrtuan gjithashtu ndikimin e faktorëve të tjerë, si mosha e fëmijës dhe gjinia e prindit, në favorizim. Megjithëse këta faktorë luanin një rol, ndikimi i tyre ishte i kufizuar, duke treguar kompleksitetin e favorizimit prindëror.
Sipas Jensen, fëmijët që ndihen më pak të favorizuar kanë më shumë gjasa të përjetojnë probleme të shëndetit mendor dhe marrëdhënie të tendosura familjare.
“Të kuptuarit e këtyre nuancave mund të ndihmojë prindërit dhe profesionistët e shëndetit mendor të identifikojnë modelet e dëmshme familjare,” thekson ai. “Është thelbësore që çdo fëmijë të ndihet i dashur dhe i mbështetur.”
Studiuesit shpresojnë që gjetjet e tyre të ndërgjegjësojnë prindërit mbi paragjykimet e tyre dhe t’i inkurajojnë ata të trajtojnë fëmijët në mënyrë sa më të drejtë.
“Ky hulumtim është korrelativ, që do të thotë se nuk mund të përcaktojmë me siguri pse prindërit favorizojnë disa fëmijë,” thekson Jensen. “Por ai nxjerr në pah fushat ku prindërit duhet të jenë më të vetëdijshëm në ndërveprimet e tyre me fëmijët.”
Pra, herën tjetër që do të dyshoni se vëllai apo motra juaj është “fëmija i preferuar”, mbani parasysh se kjo mund të lidhet më shumë me tiparet e personalitetit dhe sjelljen sesa me rendin e lindjes apo ndonjë preferencë të hapur të prindërve.
Referenca
Jensen, A., & Jorgensen-Wells, M. (2025). Parents Favor Daughters: A Meta-Analysis of Gender and Other Predictors of Parental Differential Treatment. Psychological Bulletin, botuar online më 16 janar 2025.
Autor: Dr. A. Jensen
Solli në shqip: Prinderimi.com
*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Rrjetit të Prindërve të Kosovës në Viber.
