Një studim afatgjatë
Platformat e rrjeteve sociale, përfshirë aplikacionet e mesazheve dhe blogjet janë bërë një pjesë integrale e jetës së përditshme, duke ofruar mundësi për ndërveprim social, ndarje informacioni dhe mbështetje emocionale. Megjithëse këto platforma ofrojnë përfitime të shumta, përdorimi i tepërt i tyre mund të çojë në varësi, me përdorues që shfaqin simptoma të ngjashme me ato të varësisë nga substancat (p.sh., rëndësi e aktivitetit, modifikim i humorit, tolerancë, konflikte me të tjerët, simptoma të tërheqjes dhe rikthim).
Ky rrezik është veçanërisht shqetësues gjatë adoleshencës, një periudhë formuese kur krijohen zakonet e përdorimit të rrjeteve sociale, duke vendosur potencialisht bazat për sjellje varësie në moshën e rritur. Duke qenë se prindërit luajnë një rol kyç në procesin e socializimit të fëmijëve të tyre, përfshirja prindërore veçanërisht në aspektin e monitorimit dhe konflikteve mund të ndikojë në zhvillimin e varësisë ndaj rrjeteve sociale. Megjithatë, shumica e studimeve deri më tani janë të natyrës ndërprerëse (cross-sectional), duke kufizuar të kuptuarit e qëndrueshmërisë së këtyre efekteve në moshën e rritur. Duke pasur parasysh natyrën në zhvillim të rrjeteve sociale, është e rëndësishme të studiohet ndikimi afatgjatë i përdorimit të tyre.
Në një studim afatgjatë 15-vjeçar, të përshkruar në një artikull të botuar në Canadian Journal of Behavioral Science / Revue Canadienne des sciences du comportement, Demers et al. adresojnë këtë mungesë duke shqyrtuar marrëdhëniet midis monitorimit prindëror dhe konflikteve gjatë adoleshencës, përdorimit të faqeve të bisedave nga 15-vjeçarët, përfshirjes në rrjetet sociale të 25-vjeçarëve dhe varësisë nga rrjetet sociale në moshën 30-vjeçare.
Si pjesë e një projekti më të gjerë afatgjatë që heton aspekte të ndryshme të zhvillimit social nga adoleshenca e hershme deri në moshën e rritur, të dhënat u mblodhën nga 322 pjesëmarrës përmes pyetësorëve në tre faza kyçe të zhvillimit: adoleshencë (15 vjeç), moshë e rritur në zhvillim (25 vjeç) dhe moshë e rritur (30 vjeç).
Rezultatet treguan se nivelet më të ulëta të monitorimit prindëror në moshën 15-vjeçare lidhen me një përdorim më të madh të faqeve të bisedave, gjë që parashikon një përfshirje më të madhe në rrjetet sociale në moshën 25-vjeçare dhe, në fund, varësi ndaj rrjeteve sociale në moshën 30-vjeçare.
Kjo sugjeron se sjelljet e hershme në internet, të ndikuara nga faktorët prindërorë, kanë efekte të qëndrueshme në zakonet e përdorimit të rrjeteve sociale. Në kontrast, konfliktet prindër-adoleshentë ishin drejtpërdrejt të lidhura me varësinë nga rrjetet sociale në moshën 30-vjeçare, por nuk ishin të ndërmjetësuara nga përdorimi i hershëm i faqeve të bisedave apo përfshirja e mëvonshme në rrjetet sociale, duke sugjeruar se mekanizma të tjerë mund të ndikojnë në këtë marrëdhënie.
Në përgjithësi, rezultatet theksojnë vazhdimësinë e përdorimit të rrjeteve sociale nga adoleshenca deri në moshën e rritur dhe nxjerrin në pah rolin e marrëdhënieve të hershme prindërore në parashikimin e varësisë nga rrjetet sociale. Megjithëse modeli shpjegon vetëm një pjesë të vogël të variancës në varësinë nga rrjetet sociale në moshën e rritur, ai ofron njohuri të rëndësishme mbi trajektoren zhvillimore të këtij fenomeni.
Ky studim është një nga të parët që ofron një perspektivë afatgjatë mbi varësinë nga rrjetet sociale, duke kontribuar në mënyrë unike në kuptimin e ndikimit të prindërimit në sjelljen online afatgjatë. Gjetjet sugjerojnë se, në vend që të fokusohen vetëm në rregulla kufizuese, prindërit duhet t’i japin përparësi komunikimit të hapur me adoleshentët rreth përdorimit të rrjeteve sociale, një qasje që mund të jetë më efektive në parandalimin e sjelljeve problematike.
Me rritjen e mëtejshme të ndikimit të rrjeteve sociale, këto gjetje theksojnë nevojën për kërkime të vazhdueshme mbi efektet afatgjata të përdorimit të tyre dhe ofrojnë udhëzime të vlefshme për zhvillimin e ndërhyrjeve të dizajnuara për të reduktuar rrezikun e varësisë.
Referenca
Demers, H., White-Gosselin, C.-É., & Poulin, F. (2024). Relationship with parents in adolescence and social media addiction in adulthood: Longitudinal links and mediation analyses. Canadian Journal of Behavioural Science / Revue canadienne des sciences du comportement. Advance online publication. https://doi.org/10.1037/cbs0000428
Autorë: Prof. Dr. Hélène Demers, Prof. Dr. Charles-Étienne White Gosselin dhe Prof. Dr. François Poulin.
Solli në shqip: Prinderimi.com
*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Rrjetit të Prindërve të Kosovës në Viber.
