Mutizmi selektiv është një çrregullim ankthi që ndikon në aftësinë e fëmijëve për të komunikuar verbalisht në mjedise të caktuara. Nuk është thjesht “droje” apo “mosbindje”. Kjo mund të jetë shumë frustruese si për fëmijën ashtu edhe për mësuesin kur ndodh në shkollë. Për fat të mirë, ndihma është në dispozicion.
Një vajzë e vogël në karrocën e blerjes, duke i lutur me zë të lartë nënës së saj për copa pule në formë dinosauri, më tërhoqi vëmendjen. E njoha xhupin e saj të ylberit sepse e komplimentova më herët atë ditë, por nuk mora përgjigje, pasi ky fëmijë ishte joverbal në shkollë. Por ja ku ajo ishte, duke folur me zë të lartë për menunë e saj të darkës me nuggets dinosauri, makarona dhe djathë, ketchup, “jo-faleminderit-për-perimet” dhe puding me çokollatë.
E dija që ajo ishte diagnostikuar me mutizëm selektiv. Kam kaluar shumë kohë duke biseduar me nënën e saj dhe duke bërë hulumtime për të kuptuar gjendjen. Ta dëgjoja për herë të parë duke folur ishte një surprizë e këndshme. Nëna e saj e mbajti karrocën në lëvizje pa e vënë re praninë time. Nuk doja ta thyeja magjinë dhe ta ktheja vajzën në guaskën e saj.
Së fundmi, fola me Dr. Linda Kudla nga Instituti Child & Family. Dr. Kudla ka studiuar gjerësisht mbi mutizmin selektiv dhe ka përfunduar disertacionin e saj në këtë fushë. Ajo është psikologe e specializuar për fëmijët dhe adoleshentët me mutizëm selektiv dhe çrregullime të tjera ankthi. E pyeta se si shfaqet mutizmi selektiv në klasë dhe çfarë mund të bëjnë mësuesit për të mbështetur nxënësit me këtë gjendje.
Çfarë është mutizmi selektiv?
Shoqata Amerikane e të Folurit-Gjuhës-Dëgjimit shpjegon se kjo është më shumë se thjesht ndrojtje. “Disa fëmijë janë të turpshëm dhe nuk u pëlqen të flasin me njërez që nuk i njohin. Zakonisht fillojnë të flasin kur ndihen më rehat. Megjithatë, disa fëmijë nuk do të flasin në momente të caktuara, pavarësisht se çfarë. Ky është mutizmi selektiv. Shpesh është zhgënjyese për fëmijën dhe të tjerët.”
Manuali Diagnostik dhe Statistikor i Çrregullimeve Mendore, Botimi i 5-të (DSM-5) e klasifikon mutizmin selektiv si një çrregullim ankthi të karakterizuar nga një “dështim i vazhdueshëm për të folur në situata specifike sociale në të cilat ka një pritje për të folur, pavarësisht se flasin në situata të tjera, duke ndërhyrë në arritjet arsimore ose komunikimin shoqëror.”
Si ndikon mutizmi selektiv në klasë?
Dr. Kudla thekson disa aspekte kryesore të ndikimit të mutizmit selektiv në jetën shkollore:
- Komunikimi verbal dhe joverbal “Fëmijët me mutizëm selektiv shpesh nuk flasin fare në klasë, veçanërisht me mësuesit. Ata mund të komunikojnë joverbalisht përmes gjesteve, tundjes së kokës etj. Në rastet më të rënda, ata mund të mos komunikojnë as joverbalisht.”
- Akademikët “Mutizmi selektiv nuk ndikon në aftësinë e fëmijës për të kuptuar të tjerët, por shpesh ndikon në pritshmëritë akademike që përshijnë pjesëmarrjen verbale. Fëmijët nuk do të kërkojnë ndihmë, duke penguar progresin e tyre akademik.”
- Miqësia “Fëmijët me mutizëm selektiv mund të krijojnë lidhje me një shok të vetëm, ndonjëherë deri në pikën që fillojnë të flasin me të (ndoshta vetëm me një pëshpëritje).”
Si mund të ndihmojnë mësuesit?
Dr. Kudla sugjeron strategji të ndryshme për mbështetje:
- Mos u bëni presion në fjalimin e tyre; lejojini ata të përdorin mjete joverbale të komunikimit.
- Ndihmojini ata me mënyra joverbale për të shprehur nevojën për ndihmë.
- Përmbahuni nga krahasimet me të tjerët ose pyetjet se pse ata nuk flasin.
- Rekomandoni një konsultë psikologjike për rastet kur fëmijët janë plotësisht joverbalë.
- Ndihmoni në ndërtimin e aftësive të menaxhimit të ankthit për të tejkaluar frikërat e tyre.
- Shmangni qasjen tepër shprehëse kur fëmijët fillojnë të flasin, për të shmangur presionin.
Autore: Rachael Mosshman, BT
Solli në shqip: PB, Prinderimi.com
*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Rrjetit të Prindërve të Kosovës në Viber.
