Nga Majre Levenishti, psikologe
A keni dëshiruar ndonjëherë të jeni dikush tjetër?
– Kjo është pyetja që shumica e njerëzve i përgjigjen me PO.
E kush nga ne, nuk ka pasur ndonjë moment të tillë në jetë që nuk ka dëshiruar të ishte dikush tjetër? Le ta zemë p.sh., të kishte aftësitë e Bruce Lee në artet marciale, apo të binte në sy për bukurinë mbase edhe për zgjuarsinë apo ndonjë talent të veçantë artistik?
Është një gjë e drejtë që të kesh modele në jetë, dhe të frymëzohesh nga ato për të arritur rezultate, po është tjetër gjë komplet, të duash të jesh dikush tjetër, pasi ka dallime thelbësore mes dëshirës për të pasur disa cilësi të një personi tjetër dhe dëshirës për të qenë si personi tjetër.
Kjo dëshirë për të qenë një person tjetër është një formë ikje, arratisje (escape) nga realiteti i përditshëm, dhe si e tillë është një mënyrë jo e shëndetshme për të përballuar sfidat e jetës. ‘Karikatura’ e një karakteri jo shumë popullor, me varësi të madhe nga lojrat, apo filmat, reality show, etj, është një shembull i përkryer i kësaj. (Më e zakonshme për meshkujt, video-game, për femrat telenovelat dhe reality show, tashmë edhe facebook, instagram, e të tjera media sociale).
Në ditët e sotme nuk ka nevojë të iket larg nga njerëzimi që të mos përjetosh efektet ‘negative’ të realitetit. Ikja nga realiteti, apo tërhiqja nga presionet e botës reale, në një botë më të sigurt me fantazi, është shumë e përhapur në kulturën e sotme, shumë pranë nesh. Ajo shfaqet në shumë forma, disa shumë të padukshme për syrin e atyre që na rrethojnë, dhe na pengon të bëjmë atë që duhet të bëjmë për të përmirësuar rrethanat e jetës sonë reale.
Po pse ndërtojmë një botë fantazie?
Me qëllimin e vetëm të – ikjes nga realiteti dhe shpëtimit të “vetes”. Nëse kemi një aspekt të jetës sonë që nuk e dëshirojmë, fantazia vepron si një mjet që bën të mundur shkëputjen e mendjes nga “vetja” që posedon këto cilësi apo rrethana negative. Me përsëritje të vazhdueshme të kësaj fantazie në kokë, fillojmë ta shohim këtë pjesë të vetes si një entitet të ndryshëm nga ‘vetja’ që kishte ato tipare apo rrethana negative. Shkatërrimet dhe ndarjet e pjesëshme të aspekteve negative të “vetes”, janë një fenomen mjaft i zakonshëm, por në raste të rralla, ekstreme dhe pathologjike, ca njerëz arrijnë ta shkatërrojnë totalisht ‘veten’ e tyre dhe ‘krijojnë’ një të re.
Kur praktikojmë ikjen nga realiteti, po përpiqemi të shmangim “shpenzimin e kohës” me veten. Në vend që të angazhohemi me analizimin e saj, apo në ndërveprime kuptimplotë sociale, merremi me aktivitete të pafundme boshe si me: Facebook, Instagram, televizion, e-maile e chatime, video games, lojra fati, alkool dhe drogara,etj me radhë. Eksperimentet sociale në këtë fushë, tregojnë se individët shohin më shumë TV, apo merren me aktivitetet e tjera që u përmendën më sipër, kur ata duan të parandalojnë të menduarit rreth alternativave mbi zgjidhjen e problemeve apo telasheve në të cilat gjenden. Ikja nga realiteti është e kundërta e të qenit koshient apo i ndërgjegjshëm për të.
Ikja apo arratisja nga realiteti na lejon që ta ‘mpijmë’ veten që të mos e perceptojë realitetin që nuk duam ta pranojnë. Për shembull, kjo “vete udhëzuese mbi të vërtetën-ideale” kërkon të luhet loja, ku lojtari pretendon se është dikush tjetër, e cila na lejon të shmangim ndjenjat e turpit dhe dhimbjet emocionale komplekse. Duke imagjinuar veten si dikush që nuk ka kufizimet që mund të kemi, apo që kemi diçka që e dëshironim shumë dhe që na mungonte, mund të “përjetojmë” një jetë që mund të jetohet pa pasur nevojë për të punuar p.sh, brendësohet idjeja që mjafton vetëm ca ‘fat’, për të arritur ato që do.
Për shumicën e njerëzve, në ndryshim nga ata me patologji, me fantazitë për të qenë një person krejtësisht i ndryshëm, këto fantazi lokalizohen në një ose dy fusha të veçanta. Për meshkujt, fantazia e përbashkët është suksesi me femrat, i cili është më i madh se në jetën reale. Ata e imagjinojnë veten sikur mund të kenë çdo femër që ata duan dhe paraja e tepruar e pornove e përforcon këtë fantazi, pra i shmangen mungesës së romancës në jetën e tyre, për të mos lënduar veten. Po ashtu një fantazi tjetër shumë e përhapur është ajo mbi pasurinë, që shpesh i fut njerëzit e rinj në ndërmarrjen e rrisqeve dhe delikuenca.
Ikja nga realiteti është shpesh një mënyrë për të mohuar përgjegjësitë tonë personale si dhe për të shmangur sikletet dhe ankthin ekzistencial me të cilin ne të gjithë hasemi shpesh në jetë.
Në fund të fundit, ne vet jemi përgjegjës për të gjitha vendimet dhe veprimet që ndërrmarrim, prandaj jeta në një botë me fantazi është një mënyrë për të shfajësuar veten nga pasojat e veprimeve tona.
