A keni menduar ndonjëherë nëse gjuha që flisni ndikon në mënyrën se si e perceptoni botën? Sipas një sërë studimesh në fushat e psikolinguistikës, psikologjisë konjitive dhe antropologjisë gjuhësore, përgjigjja është po. Gjuhët nuk janë vetëm mjete komunikimi, por ato luajnë një rol të rëndësishëm në formësimin e perceptimit tonë mbi realitetin dhe identitetin.
Një botë dygjuhësore dhe shumëgjuhësore
Mbi gjysma e popullsisë botërore përdor dy ose më shumë gjuhë në jetën e tyre të përditshme. Ky fenomen është rezultat i faktorëve të tillë si arsimi, imigrimi dhe përkatësia familjare. Në shoqërinë e sotme globalizuese, të qenit dygjuhësh apo shumëgjuhësh është bërë normë.
Kjo situatë ngre pyetjen: Si ndikon njohja e dy ose më shumë gjuhëve në përpunimin e emocioneve dhe perceptimin e realitetit? Hulumtimet e fundit sugjerojnë se çdo gjuhë ofron një këndvështrim unik mbi botën, dhe individët që përdorin më shumë se një gjuhë mund të përjetojnë ndryshime në perceptimin e tyre emocional dhe vetë-identitetin në varësi të gjuhës që përdorin.
Emocionet dhe gjuha
Folësit shumëgjuhësh përpunojnë emocionet ndryshe në gjuhën amtare krahasuar me gjuhën e dytë. Gjuha amtare, që zakonisht mësohet në fëmijëri dhe dominon mendimin dhe të folurit, lidhet më fort me emocionet. Studimet kanë treguar se kujtimet e fëmijërisë përshkruhen më gjallërisht në gjuhën amtare, pasi kjo gjuhë shërben si bazë për etiketimin dhe ruajtjen e përvojave emocionale.
Nga ana tjetër, gjuha e dytë mund të krijojë një distancë emocionale, duke lehtësuar situata që përfshijnë emocione komplekse si zemërimi apo turpi. Për shembull, një individ mund të ndihet më pak i shqetësuar kur kërkon falje ose diskuton tema delikate në një gjuhë të mësuar më vonë.
Ndikimi i gjuhëve në identitetin personal dhe shoqëror
Gjuha që zgjedh një folës shumëgjuhësh për të komunikuar ndikon jo vetëm në intensitetin emocional, por edhe në mënyrën se si individi e sheh veten dhe si perceptohet nga të tjerët. Në një studim mbi folësit dygjuhësh kinezë dhe anglisht në SHBA, u vu re se pjesëmarrësit ndiheshin më rehat duke shprehur emocionet në anglisht për shkak të kufizimeve më të ulëta sociale në këtë gjuhë. Megjithatë, intensiteti emocional ishte më i lartë në Mandarin, gjuhën amtare të tyre.
Faktorët që ndikojnë në përpunimin emocional
Aftësia gjuhësore dhe konteksti i të mësuarit luajnë një rol të rëndësishëm në përpunimin emocional. Gjuha e mësuar në një kontekst formal apo akademik lidhet shpesh me më shumë ankth në komunikim, edhe nëse folësi ka një nivel të lartë aftësie. Ndërkohë, gjuha e mësuar në një kontekst organik, si për shembull përmes ndërveprimeve shoqërore, lidhet me një shkallë më të ulët të stresit gjatë përdorimit.
Implikimet për mësimin e gjuhëve
Për të siguruar një mësim efektiv të gjuhës së dytë, është e rëndësishme që nxënësit të ndihen emocionalisht të lidhur me këtë gjuhë. Mësuesit mund të luajnë një rol kyç duke ndihmuar nxënësit të ndihen më rehat dhe të zhvillojnë një identitet të fortë në gjuhën e re. Një qëndrim pozitiv ndaj gjuhës që mësohet rrit kënaqësinë në procesin e mësimit dhe përmirëson performancën e përgjithshme.
Përvoja shumëgjuhësore na ndihmon të kuptojmë më mirë ndërveprimin midis emocioneve, identitetit dhe gjuhës. Këto njohuri janë thelbësore për përmirësimin e komunikimit ndërkulturor dhe ndërtimin e një bote më të kuptueshme dhe të bashkuar. Integrimi i aspekteve emocionale dhe kulturore në mësimin e gjuhëve të reja jo vetëm që lehtëson procesin e mësimit, por edhe fuqizon individët të ndihen më të lidhur me botën përreth tyre.
Autorët: Mari Mar dhe Ana Blanco Canales
Solli në shqip: Prinderimi.com
*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Rrjetit të Prindërve të Kosovës në Viber.
