PISA (Programi për Vlerësimin Ndërkombëtar të Nxënësve) përdor një shkallë prej gjashtë niveleve për të vlerësuar aftësitë e nxënësve 15-vjeçarë në lexim, matematikë dhe shkencë. Këto nivele përshkruajnë çfarë janë në gjendje të bëjnë nxënësit në secilin nivel dhe ndihmojnë në kuptimin e thellë të kompetencave të tyre.
Më poshtë është një tabelë që përmbledh këto gjashtë nivele të arritshmërisë sipas kornizës së PISA 2025:
| Niveli | Përshkrimi i Aftësive të Nxënësve |
|---|---|
| Niveli 6 | Aftësi të jashtëzakonshme. Nxënësit mund të kuptojnë dhe të analizojnë tekste shumë komplekse dhe të gjata, duke përfshirë ato me struktura jo të zakonshme dhe me përmbajtje të thellë konceptuale. Ata janë në gjendje të bëjnë interpretimet më të avancuara, duke përfshirë analizën kritike të qëllimeve të autorit, përdorimin e gjuhës dhe strukturës së tekstit. Nxënësit mund të vlerësojnë dhe të sintetizojnë informacionin nga burime të shumta dhe të ndryshme, duke formuluar qëndrime të mirë argumentuara dhe të sofistikuara.
Nxënësit janë në gjendje të bëjnë inferenca të shumta, të krahasojnë dhe kontrastojnë informacione të detajuara dhe të sakta; të demonstrojnë një kuptim të plotë dhe të detajuar të një ose më shumë teksteve që mund të përfshijnë integrimin e informacionit nga më shumë se një tekst; të përballen me ide të panjohura në prani të informacionit konkurrues të theksuar dhe të gjenerojnë kategori abstrakte për interpretimet; të hipotezojnë ose të vlerësojnë kritikisht një tekst kompleks mbi një temë të panjohur, duke marrë parasysh kritere ose perspektiva të shumta dhe të aplikojnë një kuptim të sofistikuar përtej tekstit. |
| Niveli 5 | Nxënësit janë në gjendje të kuptojnë dhe të interpretojnë tekste komplekse me struktura të ndërlikuara dhe me përmbajtje të thellë. Ata mund të bëjnë inferenca të sofistikuara dhe të vlerësojnë besueshmërinë e burimeve të informacionit. Nxënësit mund të analizojnë dhe të krahasojnë argumente të ndryshme brenda një ose më shumë teksteve dhe të formulojnë qëndrime të mbështetura në evidencë. |
| Niveli 4 | Nxënësit mund të integrojnë dhe interpretojnë informacione nga pjesë të ndryshme të një teksti ose nga tekste të ndryshme. Ata janë në gjendje të kuptojnë dhe të analizojnë përdorimin e gjuhës figurative dhe të nuancave të saj në kontekste të ndryshme. Nxënësit mund të vlerësojnë qëllimin e autorit dhe të analizojnë strukturën e tekstit për të kuptuar më mirë mesazhin e tij. |
| Niveli 3 | Aftësi të ndërmjetme në lexim. Nxënësit mund të lokalizojnë dhe organizojnë disa pjesë të informacionit të integruar nga një ose më shumë tekste. Ata janë në gjendje të interpretojnë kuptimin e nuancave të gjuhës në pjesë të tekstit, duke marrë parasysh tekstin si një tërësi. Nxënësit mund të angazhohen në vlerësim kritik ose formulim hipotezash, duke u mbështetur në njohuri të specializuara. |
| Niveli 2 | Aftësi bazë për pjesëmarrje efektive Nxënësit mund të identifikojnë idenë kryesore në një tekst të gjatë mesatarisht dhe të gjejnë informacion bazuar në kritere të qarta, ndonëse ndonjëherë komplekse.
Ata janë në gjendje të reflektojnë mbi qëllimin dhe formën e tekstit kur udhëzohen qartë për ta bërë këtë. Ky nivel konsiderohet si pragu minimal i aftësisë që nxënësit duhet të arrijnë për të marrë pjesë në mënyrë efektive në shoqëri. |
| Niveli 1 | Nxënësit mund të lokalizojnë një pjesë të vetme të informacionit të qartë dhe të përcaktuar në një tekst të shkurtër.
Ata janë në gjendje të identifikojnë kuptimin e një fjale ose fraze të njohur në një kontekst të njohur. Tekstet zakonisht janë të thjeshta dhe të strukturuara mirë, me pak ose aspak informacion konkurrues. |
Në PISA, Niveli 2 konsiderohet si niveli bazë i aftësisë që nxënësit duhet të arrijnë për të marrë pjesë në mënyrë efektive dhe produktive në shoqëri dhe në të mësuarit e mëtejshëm. Nxënësit që performojnë në ose nën Nivelin 1 kanë të ngjarë të përgjigjen saktë vetëm në pyetjet më të lehta të vlerësimit të PISA-s dhe nuk kanë aftësitë bazë për të përballuar sfidat e jetës e as të mësuarit e mëtejshëm.
Nivelet e vlerësimeve nga PISA 2022 për tri fushat kryesore të dijes, të detalizuara:
LEXIMI
Tabela në vijim paraqet një përmbledhje të përshkrimit të niveleve të aftësisë në lexim në PISA 2022
| Niveli | Kufiri i pikëve nga
më i ulëti |
Përqindja e nxënësve që janë në gjendje të kryejnë detyra në çdo nivel apo më lartë
(mesatarja e OECD) |
Karakteristikat e detyrave |
| 6 | 698 | 1.2% | Lexuesit në Nivelin 6 mund të kuptojnë tekste të gjata dhe abstrakte, në të cilat informacioni me interes është thellësisht i lidhur vetëm në mënyrë indirekte me detyrën. Ata mund të krahasojnë dhe integrojnë informacione që përfaqësojnë perspektiva të shumta dhe potencialisht të ndryshme, duke përdorur kritere të shumta dhe duke gjeneruar konkluzione në pjesë të caktuara se si mund të përdoret informacioni. Lexuesit në Nivelin 6 mund të reflektojnë thellë mbi burimin e tekstit në lidhje me përmbajtjen e tij, duke përdorur kritere të jashtme për tekstin. Ata mund të krahasojnë informacionin nëpër tekste, duke identifikuar dhe zgjidhur mospërputhjet dhe konfliktet ndërtekstuale përmes konkluzioneve rreth burimeve të informacionit, interesave të tyre të qarta ose të zotëruara, si dhe shenjave të tjera për vlefshmërinë e informacionit. Detyrat në nivelin 6 zakonisht kërkojnë që lexuesi të krijojë plane të përpunuara, duke kombinuar kritere të shumta dhe duke gjeneruar konkluzione për të lidhur detyrën dhe tekstin (et). Materialet në këtë nivel përfshijnë një ose disa tekste komplekse dhe abstrakte, që përfshijnë këndvështrime të shumta. |
| 5 | 626 | 7.2% | Lexuesit në Nivelin 5 mund të kuptojnë tekste të gjata, duke nxjerrë përfundimin se cilat informacione në tekst janë të rëndësishme edhe pse informacioni me interes mund të anashkalohet lehtësisht. Ata mund të kryejnë forma që lidhen me shkakun ose forma të tjera arsyetimi bazuar në një kuptim të thellë të pjesëve të zgjeruara të tekstit. Ata |
| gjithashtu mund t’u përgjigjen pyetjeve indirekte duke nxjerrë në përfundim marrëdhënien midis pyetjes dhe një ose disa pjesëve të informacionit të shpërndara brenda ose nëpër tekst dhe burime tjera të shumta. Detyrat reflektuese kërkojnë prodhimin ose vlerësimin kritik të hipotezave, duke u mbështetur në informacione specifike. Lexuesit mund të vendosin dallime midis përmbajtjes dhe qëllimit dhe midis faktit dhe opinionit siç zbatohet për deklarata komplekse ose abstrakte. Ata mund të vlerësojnë neutralitetin dhe paragjykimet bazuar në shenja të qarta ose të nënkuptuara që kanë të bëjnë me përmbajtjen dhe/ose burimin e informacionit. Ata gjithashtu mund të nxjerrin përfundime në lidhje me besueshmërinë e pretendimeve ose përfundimeve të ofruara në një pjesë të tekstit. Për të gjitha aspektet e leximit, detyrat në Nivelin 5 zakonisht përfshijnë trajtimin e koncepteve që janë abstrakte ose kundërintuitive dhe kalimin nëpër disa hapa derisa të arrihet qëllimi. Për më tepër, detyrat në këtë nivel mund t’i kërkojnë lexuesit të trajtojë disa tekste të gjata, duke kaluar përpara dhe mbrapa nëpër tekste në mënyrë që të krahasojë informacionin. | |||
| 4 | 553 | 24.1%
|
Në nivelin 4, lexuesit mund të kuptojnë paragrafe të zgjeruara në cilësime me tekst të vetëm ose të shumëfishtë. Ata interpretojnë kuptimin e nuancave të gjuhës në një pjesë të tekstit duke marrë parasysh tekstin në tërësi. Në detyra të tjera interpretuese, nxënësit demonstrojnë të kuptuarit dhe zbatimin e kategorive ad hoc. Ata mund të krahasojnë perspektivat dhe të nxjerrin përfundime bazuar në burime të shumta. Lexuesit mund të kërkojnë, lokalizojnë dhe integrojnë disa pjesë të informacionit të integruar në prani të distraktorëve (një përgjigje zakonisht e besueshme, por e pasaktë e dhënë si zgjedhje në një test me shumë zgjedhje). Ata mund të gjenerojnë konkluzione bazuar në deklaratën e detyrës në mënyrë që të vlerësojnë rëndësinë e informacionit të synuar. Ata mund të trajtojnë detyra që kërkojnë që ata të mësojnë përmendësh kontekstin e detyrës së mëparshme. Përveç kësaj, nxënësit e këtij niveli mund të vlerësojnë marrëdhënien midis deklaratave specifike dhe qëndrimit ose përfundimit të përgjithshëm të një personi për një temë. Ata mund të reflektojnë mbi strategjitë që autorët përdorin për të përcjellë pikat e tyre, bazuar në tipare të spikatura të teksteve (p.sh. tituj dhe ilustrime). Ata mund të krahasojnë dhe krahasojnë pretendimet e bëra në mënyrë eksplicite në disa tekste dhe të vlerësojnë besueshmërinë e një burimi bazuar në kritere të spikatura. Tekstet në Nivelin 4 janë shpesh të gjata ose komplekse dhe përmbajtja ose forma e tyre mund të mos jenë standarde. Shumë nga detyrat janë të vendosura në |
| cilësime me shumë tekst. Tekstet dhe detyrat përmbajnë sinjale indirekte ose të nënkuptuara | |||
| 3 | 480 | 49,4% | Lexuesit në Nivelin 3 mund të përfaqësojnë kuptimin e mirëfilltë të teksteve të vetme ose të shumëfishta në mungesë të përmbajtjes eksplicite ose të dhënave organizative. Lexuesit mund të integrojnë përmbajtjen dhe të gjenerojnë konkluzione bazë dhe më të avancuara. Ata gjithashtu mund të integrojnë disa pjesë të një pjese teksti për të identifikuar idenë kryesore, për të kuptuar një marrëdhënie ose për të interpretuar kuptimin e një fjale ose fraze kur informacioni i kërkuar paraqitet në një faqe të vetme. Ata mund të kërkojnë informacion bazuar në udhëzimet indirekte dhe të gjejnë informacionin e synuar që nuk është në një pozicion të dukshëm dhe/ose është në prani të shpërqendruarve. Në disa raste, lexuesit në këtë nivel e njohin marrëdhënien midis disa pjesëve të informacionit bazuar në kritere të shumta. Lexuesit e nivelit 3 mund të reflektojnë në një pjesë të tekstit ose një grup të vogël tekstesh dhe të krahasojnë disa pikëpamje të autorëve bazuar në informacione të qarta. Detyrat reflektuese në këtë nivel mund të kërkojnë që lexuesi të bëjë krahasime, të gjenerojë shpjegime ose të vlerësojë një veçori të tekstit. Disa detyra reflektuese kërkojnë që lexuesit të demonstrojnë një kuptim të hollësishëm të një pjese teksti që trajton një temë të njohur, ndërsa të tjerat kërkojnë një kuptim bazë të përmbajtjes më pak të njohur. Detyrat në Nivelin 3 kërkojnë që lexuesi të marrë parasysh shumë veçori kur krahason, kundërshton ose kategorizon informacionin. Informacioni i kërkuar shpesh nuk është i dukshëm ose mund të ketë një sasi të konsiderueshme informacioni konkurrues. Tekstet tipike të këtij niveli mund të përfshijnë pengesa të tjera, të tilla si ide që janë në kundërshtim me pritshmëritë ose të formuluara negativisht. |
| 2 | 407 | 73.7% | Lexuesit në Nivelin 2 mund të identifikojnë idenë kryesore në një pjesë teksti me gjatësi mesatare. Ata mund të kuptojnë marrëdhëniet ose të interpretojnë kuptimin brenda një pjese të kufizuar të tekstit kur informacioni nuk është i dukshëm duke prodhuar konkluzione bazë dhe/ose kur teksti/et përfshijnë disa informacione të shpërqendruara. Ata mund të zgjedhin dhe aksesojnë një faqe në një grup bazuar në kërkesa të qarta, por ndonjëherë komplekse, dhe të lokalizojnë një ose më shumë pjesë informacioni bazuar në kritere të shumta, pjesërisht të nënkuptuara. Lexuesit në Nivelin 2, kur nënkuptohen në mënyrë të qartë, mund të reflektojnë mbi qëllimin e përgjithshëm, ose për qëllimin e detajeve specifike, në tekste me gjatësi të moderuar. Ato mund të reflektojnë mbi veçori të thjeshta vizuale ose tipografike. Ata mund të krahasojnë |
| pretendimet dhe të vlerësojnë arsyet që i mbështesin ato bazuar në deklarata të shkurtra dhe të qarta. Detyrat në nivelin 2 mund të përfshijnë krahasime ose kontraste bazuar në një veçori të vetme në tekst. Detyrat tipike reflektuese në këtë nivel kërkojnë që lexuesit të bëjnë një krahasim ose disa lidhje midis tekstit dhe njohurive të jashtme duke u mbështetur në përvojën dhe qëndrimet personale. | |||
| 1 a | 335 | 90.3% | Lexuesit në Nivelin 1a mund të kuptojnë kuptimin e mirëfilltë të fjalive ose pjesëve të shkurtra. Lexuesit në këtë nivel mund të njohin gjithashtu temën kryesore ose qëllimin e autorit në një pjesë të tekstit për një temë të njohur dhe të bëjnë një lidhje të thjeshtë midis disa pjesëve të informacionit ngjitur, ose midis informacionit të dhënë dhe njohurive të tyre të mëparshme. Ata mund të zgjedhin një faqe përkatëse nga një grup i vogël bazuar në kërkesa të thjeshta dhe të gjejnë një ose më shumë pjesë të pavarura informacioni brenda teksteve të shkurtra. Lexuesit e nivelit 1a mund të reflektojnë mbi qëllimin e përgjithshëm dhe mbi rëndësinë relative të informacionit (p.sh. ideja kryesore kundrejt detajeve jo thelbësore) në tekste të thjeshta që përmbajnë sinjale të qarta. Shumica e detyrave në këtë nivel përmbajnë sinjale të qarta në lidhje me atë që duhet bërë, si të bëhet dhe ku në tekst/et, lexuesit duhet të përqendrojnë vëmendjen e tyre. |
| 1b | 262 | 97.9% | Lexuesit në nivelin 1b mund të vlerësojnë kuptimin e mirëfilltë të fjalive të thjeshta. Ata gjithashtu mund të interpretojnë kuptimin e mirëfilltë të teksteve duke bërë lidhje të thjeshta midis pjesëve të informacionit ngjitur në pyetje dhe/ose tekst. Lexuesit në këtë nivel mund të skanojnë dhe të gjejnë një pjesë të vetme të informacionit të vendosur dukshëm, të shprehur në mënyrë eksplicite në një fjali të vetme, një tekst të shkurtër ose një listë të thjeshtë. Ata mund të hyjnë në një faqe përkatëse nga një grup i vogël bazuar në udhëzime të thjeshta kur janë të pranishme shenja të qarta. Detyrat në nivelin 1b i drejtojnë në mënyrë eksplicite lexuesit që të marrin në konsideratë faktorët përkatës në detyrë dhe në tekst. Tekstet në këtë nivel janë të shkurtra dhe zakonisht ofrojnë mbështetje për lexuesin, si p.sh. përmes përsëritjes së informacionit, figurave ose simboleve të njohura.
Ekziston një informacion minimal konkurrues. |
| 1c | 189 | 99.8% | Lexuesit në Nivelin 1c mund të kuptojnë dhe pohojnë kuptimin e fjalive të shkurtra, me sintaksë të thjeshta në një nivel të mirëfilltë dhe të lexojnë për një qëllim të qartë dhe të thjeshtë brenda një kohe të kufizuar. Detyrat në këtë nivel përfshijnë fjalor të thjeshtë dhe struktura sintaksore. |
MATEMATIKA
Përmbledhje e përshkrimit të niveleve të aftësisë matematikore në PISA 2022
| Niveli | Kufiri i pikëve nga
më i ulëti |
Përqindja e nxënësve që janë në gjendje të kryejnë detyra në çdo nivel apo më lart (mesatarja e OECD) |
Karakteristikat e detyrave |
| 6 | 669 | 2.0% | Në nivelin 6, nxënësit mund të punojnë përmes problemeve abstrakte dhe të demonstrojnë kreativitet dhe të menduar fleksibël për t’i zhvilluar zgjidhjet. Për shembull, ata mund të njohin kur një procedurë që nuk është e specifikuar në një detyrë mund të zbatohet nga konteksti jo standard ose kur demonstrohet një kuptim më i thellë i një koncepti matematikor e që është i nevojshëm si pjesë e një justifikimi. Ata mund të lidhin burime të ndryshme informacioni dhe përfaqësime, duke përfshirë përdorimin efektiv simulimet ose tabelat si pjesë e zgjidhjes së tyre. Nxënësit e këtij niveli janë të |
| aftë për të menduarit kritik dhe kanë një zotërim të veprimeve dhe marrëdhënieve matematikore simbolike dhe formale që ata përdorin për të komunikuar qartë arsyetimin e tyre. Ata mund të reflektojnë mbi përshtatshmërinë e veprimeve të tyre në lidhje me zgjidhjen e tyre dhe situatën origjinale. | |||
| 5 | 607 | 8.7% | Në nivelin 5, nxënësit mund të zhvillojnë dhe punojnë me modele për situata komplekse, duke identifikuar ose vendosur kufizime dhe duke specifikuar supozimet. Ata mund të aplikojnë strategji sistematike dhe të mirë planifikuara për zgjidhjen e problemeve dhe detyra më sfiduese, të tilla si, vendosja se si të zhvillohet një eksperiment, hartimi i një procedure optimale, ose duke punuar me vizualizime më komplekse që nuk janë dhënë në detyrë. Nxënësit demonstrojnë një aftësi të shtuar për të zgjidhur probleme, zgjidhjet e të cilave shpesh kërkojnë përfshirjen e njohurive matematikore që nuk janë shprehur në mënyrë eksplicite në detyrë. Nxënësit e këtij niveli reflektojnë mbi punën e tyre dhe marrin parasysh rezultatet matematikore në lidhje me kontekstin real botëror. |
| 4 | 545 | 23.6% | Në nivelin 4, nxënësit mund të punojnë në mënyrë efektive me modele eksplicite për situata komplekse konkrete, ndonjëherë që përfshijnë dy variabla, si dhe demonstrojnë një aftësi për të punuar me modele të padefinuara që ata nxjerrin duke përdorur një qasjeje të sofistikuar të të menduarit- llogaritës. Nxënësit në këtë nivel fillojnë të angazhohen me aspekte të të menduarit kritikës, siç është vlerësimi i arsyeshmërisë së një rezultati duke bërë gjykime cilësore atëherë kur llogaritjet nuk janë të mundshme nga informacioni i dhënë. Ata mund të zgjedhin dhe integrojnë paraqitje të ndryshme të informacionit duke përfshirë simbolet ose grafikat, duke i lidhur ato drejtpërdrejt me aspekte të situatave të botës reale. Në këtë nivel, nxënësit gjithashtu mund të ndërtojnë dhe të komunikojnë shpjegime dhe argumente bazuar në interpretimet, arsyetimin dhe metodologjinë. |
| 3 | 482 | 45.6% | Në nivelin 3, nxënësit mund të bëjnë zgjidhje strategjike, përfshirë strategjitë që kërkojnë vendimmarrje të njëpasnjëshme apo fleksibilitet në të kuptuarit e koncepteve të njohura. Në këtë nivel, nxënësit fillojnë të përdorin aftësitë e të menduarit llogaritës për të zhvilluar strategjitë e tyre të zgjidhjes. Ata janë në gjendje të zgjidhin detyra që kërkojnë kryerjen e disa detyrave të ndryshme, përveç llogaritjeve rutinore që nuk janë plotësisht qartë të definuara në deklaratën e problemit. Ata mund të përdorin vizualizimin hapësinor si pjesë të strategjsë së një zgjidhjeje ose të përcaktojnë se si të përdorin një simulim për të mbledhur të dhëna të përshtatshme për detyrën. Nxënësit në këtë nivel mund të interpretojnë dhe të përdorin paraqitje të bazuara në burime të ndryshme të informatave dhe arsyes direkt nga ato, përfshirë vendimmarrjen e kushtëzuar dhe duke përdorur një tabelë të dyanshme. Ata zakonisht tregojnë |
| disa aftësi për të trajtuar përqindjet, thyesat dhe numrat dhjetorë dhe për të punuar me marrëdhënie proporcionale | |||
| 2 | 420 | 68.9% | Në nivelin 2, nxënësit mund të njohin situata ku duhet të hartojnë strategji të thjeshta për të zgjidhur problemet, duke përfshirë ekzekutimin e simulimeve të drejtpërdrejta që përfshijnë një variabël si pjesë e strategjisë së tyre të zgjidhjes. Ata mund të nxjerrin informacionin përkatës nga një ose më shumë burime duke përdorur mënyra pak më komplekse të përfaqësimit, si p.sh tabela, tabela ose paraqitje dydimensionale të objekteve, tredimensionale me dy drejtime. Nxënësit e këtij niveli demonstrojnë një kuptim bazë të marrëdhënieve funksionale dhe mund të zgjidhin probleme që përfshijnë raporte të thjeshta. Ata janë në gjendje të bëjnë interpretime fjalë për fjalë të rezultateve. |
| 1 a | 358 | 87.6% | Në nivelin 1a, nxënësit mund t’u përgjigjen pyetjeve që përfshijnë kontekste të thjeshta ku të gjitha informacionet e nevojshme janë të pranishme dhe pyetjet janë të definuara qartë. Informacioni mund të paraqitet në një sërë formatesh të thjeshta dhe nxënësit mund të kenë nevojë që njëkohësisht të punojnë me dy burime për të nxjerrë informacionin përkatës. Ata janë në gjendje të bëjnë procedura rutinore të thjeshta, bazuar në udhëzime të drejtpërdrejta në situata eksplicite, të cilat ndonjëherë mund të kërkojnë shumëfish përsëritje të një procedure rutinë për të zgjidhur një problem. Ata mund të kryejnë veprime që janë të dukshme ose që kërkojnë shumë sintezë minimale të informacionit, por në të gjitha rastet veprimet rrjedhin qartë nga stimujt e dhënë. Nxënësit në këtë nivel mund të përdorin algoritme bazë, formula ose procedura për të zgjidhur problemet që më së shpeshti përfshijnë numra të plotë. |
| 1 b | 295 | 97.4% | Në nivelin 1b, nxënësit mund t’u përgjigjen pyetjeve që përfshijnë kontekste që kuptohen lehtë ku të gjitha informacionet që nevojiten janë dhënë qartë në një paraqitje të thjeshtë (d.m.th., në formë tabelare ose grafike) dhe, sipas nevojës, të njohin kur ndonjë informacion është i parëndësishëm dhe mund të injorohet në lidhje me pyetjen specifike që bëhet. Ata janë në gjendje që të kryejnë llogaritje të thjeshta me numra të plotë, të cilat rrjedhin nga udhëzimet e përcaktuara qartë, të përcaktuara shkurt, tekst i thjeshtë sintaksor. |
| 1 c | 233 | 99.7% | Në nivelin 1c, nxënësit mund t’u përgjigjen pyetjeve që përfshijnë kontekste lehtësisht të kuptueshme ku i gjithë informacioni përkatës është dhënë qartë në një format të thjeshtë, të njohur (për shembull, një tabelë ose fotografi e vogël) dhe e përcaktuar në një formë shumë të shkurtër, tekst i thjeshtë sintaksor. Ata janë në gjendje të ndjekin një udhëzim të qartë që përshkruan një hap të vetëm apo veprim. |
Tabela në vijim, paraqet një përmbledhje të përshkrimit të niveleve të njohurisë shkencore në PISA 2022
| Niveli | Kufiri i pikëve nga
më i ulëti |
Përqindja e nxënësve që janë në gjendje të kryejnë detyra në çdo nivel apo më lart (mesatarja e OECD) |
Karakteristikat e detyrave
|
| 6 | 708 | 1.2% | Në nivelin 6, nxënësit mund të përdorin një sërë idesh dhe konceptesh shkencore të ndërlidhura nga shkencat fizike, të jetës, të tokës dhe të hapësirës si dhe të përdorin njohuritë përmbajtësore, procedurale dhe epistemike, për të ofruar hipoteza shpjeguese për fenomenet e reja shkencore, ngjarjeve dhe proceseve ose për të bërë parashikime. Në interpretimin e të dhënave dhe provave, ata janë në gjendje të bëjnë dallimin midis informacionit përkatës dhe të parëndësishëm dhe mund të përdorin njohuritë jashtë kurrikulës shkollore. Ata mund të bëjnë dallimin midis argumenteve që bazohen në teorinë dhe provat shkencore dhe të tyre të bazuara në faktorë të tjerë. Nxënësit e nivelit 6 mund të vlerësojnë projektet konkurruese të eksperimenteve komplekse, studimeve në terren ose simulimeve dhe të arsyetojnë zgjedhjet e tyre. |
| 5 | 633 | 7.5% | Në nivelin 5, nxënësit mund të përdorin ide ose koncepte abstrakte shkencore për të shpjeguar dukuritë e panjohura dhe më komplekse, ngjarjet dhe proceset që përfshijnë lidhje të shumta shkakore. Ata janë në gjendje të aplikojnë njohuri më të sofistikuara epistemike për të vlerësuar projektet eksperimentale alternative, për të arsyetuar zgjedhjet e tyre dhe për të përdorur njohuritë teorike për të interpretuar informacione, ose për të bërë parashikime. Nxënësit e nivelit 5 mund të vlerësojnë mënyrat e hulumtimit shkencor të një çështjeje dhe të identifikojnë kufizimet në interpretimet e grupeve të të dhënave, duke përfshirë burimet dhe efektet e pasigurta në të dhënat shkencore. |
| 4 | 559 | 24.6% | Në nivelin 4, nxënësit mund të përdorin njohuri të përmbajtjes më komplekse ose më abstrakte, të cilat sigurohen ose kujtohen, për të ndërtuar shpjegime për ngjarjet dhe proceset më komplekse ose më pak të |
| njohura. Ata mund të kryejnë eksperimente që përfshijnë dy ose më shumë variabla të pavarura në një kontekst të kufizuar. Ata janë në gjendje të arsyetojnë një dizajn eksperimental duke u mbështetur në elemente të njohurive procedurale dhe epistemike. Nxënësit e nivelit 4 mund interpretojnë të dhënat e nxjerra nga një grup të dhënash mesatarisht komplekse ose më pak të njohura, të nxjerrin përfundime të përshtatshme që shkojnë përtej të dhënave dhe japin arsyetime për zgjedhjet e tyre. | |||
| 3 | 484 | 50.3% | Në nivelin 3, nxënësit mund të përdorin njohuri të përmbajtjes mesatarisht komplekse për të identifikuar ose ndërtuar shpjegime të dukurive të njohura. Në situata më pak të njohura ose më komplekse, ata mund të ndërtojnë shpjegime me mbështetje përkatëse. Ata mund të përdorin elemente të njohurive procedurale ose epistemike për të kryer një eksperiment të thjeshtë në një kontekst të kufizuar. Nxënësit e nivelit 3 janë në gjendje të bëjnë dallimin midis çështjeve shkencore dhe joshkencore dhe të identifikojnë provat që mbështesin një pretendim shkencor. |
| 2 | 410 | 75.5% | Në nivelin 2, nxënësit janë në gjendje të përdorin njohuritë e përditshme të përmbajtjes dhe njohuritë themelore procedurale për ta identifikuar një shpjegim të duhur shkencor, për të interpretuar të dhëna dhe për të identifikuar pyetjen që trajtohet në një dizajn të thjeshtë eksperimental. Ata mund të përdorin njohuritë shkencore bazë ose të përditshme për të identifikuar një përfundim të vlefshëm nga një grup i thjeshtë i të dhënave. Nxënësit e nivelit 2 demonstrojnë njohuritë bazë epistemike duke qenë në gjendje të identifikojnë pyetjet që mund të hulumtohen në mënyrë shkencore. |
| 1 a | 335 | 92.6% | Në nivelin 1a, nxënësit janë në gjendje të përdorin përmbajtje themelore ose të përditshme dhe njohuri procedurale, për të njohur ose identifikuar shpjegime të dukurive të thjeshta shkencore. Me mbështetje, ata mund të ndërmarrin kërkime të strukturuara shkencore me jo më shumë se dy variabla. Ata janë në gjendje të identifikojnë marrëdhënie të thjeshta shkakore ose korrelative dhe të interpretojnë të dhëna grafike dhe vizuale që kërkojnë një nivel të ulët të kërkesës njohëse. Nxënësit e nivelit 1a mund të zgjedhin shpjegimin më të mirë shkencor për të dhënat në kontekste të njohura personale, lokale dhe globale. |
| 1 b | 261 | 98.9% | Në nivelin 1b, nxënësit mund të përdorin njohuritë themelore ose të përditshme për të njohur aspektet e fenomeneve të njohura apo të thjeshta. Ata janë në gjendje të identifikojnë modele të thjeshta në të dhëna, të njohin termat shkencorë dhe të ndjekin udhëzimet e qarta për të kryer një procedurë shkencore. |
