Të presësh një fëmijë, veçanërisht një fëmijë të parë, është shumë për çdo prind të ri. Ka kaq shumë të panjohura dhe kaq shumë për të planifikuar: ku do të flejë fëmija juaj, si do të organizoni ushqimin, ndryshimin dhe larjen dhe si do ta rregulloni jetën tuaj të punës në mënyrë që ju ose një kujdestar tjetër të jeni me fëmijën. Nëse keni privilegjin të përdorni më shumë se një gjuhë, mund të dëshironi që fëmija juaj t’i dijë këto gjuhë.
Pothuajse 60% e njerëzve të moshës 25-64 në BE dinë të paktën një gjuhë tjetër përveç gjuhës së tyre të parë në një nivel “të mirë” ose “të aftë për ta folur”.
Shumë fëmijë lindin në familje ku përdoren disa gjuhë çdo ditë dhe mund të presin që të kenë më shumë se një gjuhë të parë. Ju mund të jeni rritur me më shumë se një gjuhë të parë, ose ju prindërit mund të keni gjuhë të ndryshme të parë. Gjuha e shumicës jashtë shtëpisë mund të mos jetë gjuha e parë e asnjërit prej prindërve. (Për shembull, ju jeni shqiptar emigrant në Gjermani dhe gjuha e parë e prindërve është gjuha shqipe, ndërsa jashtë shtëpisë flitet gjermanishtja si gjuhë e parë)
Përpara se fëmija juaj të lindë, mund të bëni shumë për të përgatitur terrenin që ata të mësojnë gjuhët që dëshironi të dinë.
Prindërit mund të diskutojnë se cilat janë aspiratat e tyre gjuhësore për fëmijën e tyre. Cilat gjuhë ose varietete gjuhësore duhet të zhvillojë fëmija juaj që në fillim si e para ?
Në mënyrë tipike, gjuha ose gjuhët e para zhvillohen në një nivel më të lartë se gjuhët e tjera që mësohen më vonë. Për shkak të kufizimeve praktike, mund t’ju duhet të jepni përparësi nëse përfshihen më shumë se tre ose katër gjuhë.
Çelësi është të siguroheni që fëmija të ketë të dhëna dhe ndërveprim të mjaftueshëm të rregullt në çdo gjuhë që po zhvillon. Shpesh, prindërit duan të jenë në gjendje të ndërveprojnë me foshnjën e tyre në gjuhën (gjuhët) në të cilat janë rritur. Mund të ketë gjuhë të tjera të përdorura jashtë shtëpisë tuaj dhe këto mund të presin derisa bota e fëmijës suaj të zgjerohet në edukimin e fëmijërisë së hershme ose çerdhe, ose ndërveprim në gropë rëre me fëmijët e tjerë.
Prindërit e ardhshëm mund të hartojnë politikën gjuhësore të familjes . Kush do të flasë në cilën gjuhë me fëmijën tuaj? A do të ndryshojë kjo sipas kohës dhe vendit? Si do të marrë foshnja juaj të dhëna dhe ndërveprim të mjaftueshëm në secilën nga gjuhët?
Këtu, përvoja ime është me qasjen një person-një-gjuhë. Që në fillim, unë flisja gjuhën time të parë (anglisht) me fëmijët e mi dhe babai i tyre fliste gjuhën e tij të parë (suedisht) me ta. Fëmijët na flisnin në gjuhët që përdornim me ta. Nuk nevojitet mësim i qartë.
Në familje të tjera, prindërit mund të ndajnë një gjuhë të parë ose të dy të jenë folës të aftë të një gjuhe të pakicës dhe kryesisht e përdorin atë me fëmijën. Gjuhë të tjera, veçanërisht gjuha e shumicës që flitet në vendin ku jeton familja, mund të përdoren gjithashtu rreth fëmijës.
Zgjerimi i botës së fëmijës suaj
Merrni miqtë dhe familjen në rrugëtim sa më shpejt që të jetë e mundur. Gjyshërit dhe familjet e tjera mund të shqetësohen se nuk mund të flasin me fëmijën tuaj. Pasi ata e dinë se ju dëshironi që fëmija juaj të dijë gjuhën e tij, familja mund të jetë një burim i vlefshëm kontributi dhe ndërveprimi.
Të afërmit mund të kenë hasur mite për dëmtimin e dygjuhësisë në fëmijërinë e hershme dhe bisedat e hershme mund të zbusin frikën e tyre dhe t’i tregojnë përparësitë e dygjuhësisë fëmijës suaj dhe familjes suaj. Nuk ka asnjë provë që fëmijët që rriten me më shumë se një gjuhë kanë vonuar zhvillimin e gjuhës.
Është shumë e vështirë të parashikosh se cilat gjuhë do t’i nevojiten fëmijës suaj në të ardhmen. Ata mund të dëshirojnë të emigrojnë në një vend nga i cili ishe i lumtur të largoheshe në të kaluarën.
Fëmijët e emigrantëve janë shpesh kuriozë për një anë të përkatësisë së tyre etnike që do të jetë e hapur për ta vetëm nëse kanë aftësitë e nevojshme gjuhësore për të kaluar kohën si të brendshëm . Fëmijët e rritur që u rritën pa mësuar gjuhën e parë të prindit raportojnë se janë penduar që prindi nuk ua ka transmetuar gjuhën e tyre.
Së fundi, mbani mend se nuk jeni vetëm në planifikimin për ta rritur fëmijën tuaj që të flasë më shumë se një gjuhë. Ka shumë burime dhe këshilla në dispozicion. Lexoni se çfarë kanë bërë familjet e tjera . Rekrutoni mbështetje në familjen dhe komunitetin tuaj të gjerë.
Për vitin e parë ose dy, një fëmijë ka nevojë vetëm për një numër të vogël njerëzish përreth. Por për një fëmijë më të madh, më shumë të rritur dhe fëmijë që flasin gjuhën(t) e pakicës janë të vlefshme. Një fëmijë gjithashtu duhet të dëgjojë prindërit që flasin gjuhët me njerëz të tjerë, pasi kjo jep të dhëna më komplekse.
Rritja me më shumë se një gjuhë ka avantazhe të dukshme në atë që një fëmijë mund të komunikojë me më shumë njerëz që mund të jenë të rëndësishëm në jetën e tyre. Mund të ketë gjithashtu avantazhe njohëse dhe sociale .
Filozofi Ludwig Wittgenstein shkroi : “Kufijtë e gjuhës sime nënkuptojnë kufijtë e botës sime.” Megjithëse mund të duket frikësuese, mos u turpëroni t’i jepni fëmijës tuaj dhuratën e aksesit në të gjitha gjuhët tuaja.
Autor: Prof. Dr. Una Cunningham, Universiteti i Stokholmit
Solli në shqip: Prinderimi.com
*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Rrjetit të Prindërve të Kosovës në Viber.
