Puberteti është një periudhë e karakterizuar nga ndryshime fizike dhe emocionale ndërsa trupi përgatitet për funksionet riprodhuese.
Në këtë artikull, do mund të lexoni për:
- Ndryshimet fizike në pubertet
- Sfidat emocionale në pubertet
- Ndikimi social dhe psikologjik në pubertet
1. Ndryshimet fizike në pubertet
Puberteti fillon kur hormonet seksuale të fillojnë të çlirohen nga gonadet, të cilat janë vezoret dhe testikujt.
Kjo zakonisht ndodh rreth 10-11 vjet për vajzat dhe rreth 11-12 vjet për djemtë. Por është normale që fillimi i pubertetit të variojë nga 8-13 vjeç tek vajzat dhe 9-14 vjeç tek djemtë.
Vajzat: ndryshimet kryesore fizike në pubertet
Tek vajzat, këto janë ndryshimet kryesore fizike të jashtme që mund të priten gjatë pubertetit:
- Gjinjtë do të fillojnë të zhvillohen. Kjo është shenja e parë e dukshme që puberteti po fillon. Është normale që gjoksi i majtë dhe i djathtë të rriten me shpejtësi të ndryshme.
- Disa pjesë të trupit – si koka, fytyra dhe duart – mund të rriten më shpejt se gjymtyrët dhe busti. Kjo mund të rezultojë që fëmija të duket jashtë proporcionit për një kohë.
- Mesatarisht, vajzat rriten 5-20 cm. Zakonisht ato ndalojnë së rrituri rreth moshes 16-17 vjeç.
- Forma e trupit do të ndryshojë. Për shembull, ijet e një vajze do të zgjerohen.
- Organet gjenitale të jashtme dhe qimet pubike do të fillojnë të rriten.
- Periodat zakonisht fillojnë brenda 2 viteve nga fillimi i rritjes së gjirit, por fillimi mund të zgjat deri në 4 vjet.
Djemtë: ndryshimet kryesore fizike në pubertet
Tek djemtë, këto janë ndryshimet kryesore fizike të jashtme në pubertet:
- Organet gjenitale të jashtme (penisi, testikujt dhe skrotumi) do të fillojnë të rriten. Është normale që një testikul të rritet më shpejt se tjetri.
- Qimet pubike do të fillojnë të rriten. Do të bëhet më e errët dhe më e trashë me kalimin e kohës.
- Ndodh rritje trupore shumë e shpejtë.
- Gjoksi dhe shpatullat e tij do të bëhen më të gjera.
- Disa pjesë të trupit – si koka, fytyra dhe duart – mund të rriten më shpejt se gjymtyrët dhe busti.
- Mesatarisht, djemtë rriten 10-30 cm. Zakonisht ata ndalojnë së rrituri në rreth 18-20 vjet.
- Prodhohet hormoni testosteron, i cili stimulon testikujt të prodhojnë spermë.
- Fëmija mund të fillojë të ketë ereksione dhe të ejakulojë (lëshimin e spermës). Gjatë kësaj periudhe, ereksionet shpesh ndodhin pa asnjë arsye.
- Laringu (‘molla e Adamit’) do të bëhet më e dukshme dhe zëri i tij do të bëhet më i thellë.
2. Sfidat emocionale në pubertet
Puberteti nuk ka të bëjë vetëm me ndryshimet fizike; ajo përfshin gjithashtu një slitë me emocione. Adoleshentët shpesh përjetojnë ndjeshmëri të shtuar dhe luhatje të humorit për shkak të luhatjeve hormonale.
Ata mund të ndjejnë një sërë emocionesh, duke përfshirë:
- Eksitimin;
- Ankthin;
- Konfuzionin;
- Trishtimin.
Kjo turbulencë emocionale është një pjesë normale e përvojës së pubertetit, por ndonjëherë mund të jetë dërrmuese për individët e rinj. Është thelbësore që prindërit, kujdestarët dhe edukatorët të ofrojnë një mjedis mbështetës ku adoleshentët mund të shprehin emocionet e tyre dhe të kërkojnë udhëzime kur është e nevojshme.
3. Ndikimi social dhe psikologjik në pubertet
Ndryshimet fizike dhe emocionale gjatë pubertetit mund të kenë një ndikim të thellë në mirëqenien sociale dhe psikologjike të një individi. Adoleshentët mund të ndihen të vetëdijshëm për trupin e tyre në ndryshim dhe ta krahasojnë veten me standardet sociale të atraktivitetit. Kjo vetëdije e rritur mund të kontribuojë në:
- Çështjet e imazhit të trupit;
- Çrregullimet e të ngrënit;
- Vetëvlerësimin e ulët.
Presioni i bashkëmoshatarëve dhe nevoja për t’u përshtatur gjithashtu mund të intensifikohen gjatë kësaj periudhe, duke ndikuar në vendimmarrje dhe sjelljen e tyre. Është thelbësore për të nxitur një imazh pozitiv të trupit, për të inkurajuar komunikimin e hapur dhe për të promovuar marrëdhënie të shëndetshme për të zbutur këto sfida.
Konkluzion
Puberteti është një fazë transformuese në jetën e çdo individi, duke shënuar kalimin nga fëmijëria në moshën madhore. Është një periudhë e karakterizuar nga ndryshime të rëndësishme fizike dhe emocionale.
Të kuptuarit e aspekteve të ndryshme të pubertetit mund t’i ndihmojë adoleshentët ta kalojnë këtë fazë kalimtare me besim. Nëse diçka ju duket veçanërisht shqetësuese ose nëse keni shqetësime për zhvillimin e fëmijës suaj, mos hezitoni të flisni me mjekun e fëmijës.
Burimi: Psikologu Online
