Nga kush do të trashëgojë një fëmijë grupin e gjakut, nga mami apo babi, është një pyetje që shpesh shqetëson prindërit
Zakonisht besohet se grupi i gjakut i një fëmije duhet të jetë ose njërit ose tjetrit prind, megjithatë, e vërteta është se gjenetika e këtij procesi është shumë më komplekse dhe rezultatet mund të jenë krejt të papritura…
Si trashëgohet grupi i gjakut?
Grupi i gjakut është një tipar i trashëguar që përcaktohet nga gjenet. Çdo person trashëgon nga një gjen përgjegjës për grupin e gjakut nga nëna dhe babai i tyre. Mënyra se si kombinohen këto gjene përcakton grupin e gjakut të fëmijës.
Është e rëndësishme të dini se gjenet mund të jenë dominuese ose recesive, gjë që ndikon më tej në kompleksitetin e trashëgimisë. Çështja se çfarë trashëgon njeriu nga nëna dhe çfarë nga babai është mjaft e ndërlikuar.
Çfarë është aleli dhe si ndikon në grupin e gjakut?
Aleli është një nga format e ndryshme të një gjeni në një vend të caktuar në një kromozom. Normalisht, çdo kromozom në një qelizë ka çiftin e vet. Alelet në një vend të caktuar në të dy kromozomet në një çift mund të jenë të njëjta ose të ndryshme. Nëse alelet janë të njëjta, organizmi është homozigot për atë alel, por nëse janë të ndryshëm, atëherë ai është heterozigot. Alelet e ndryshme në popullatën njerëzore janë shkaku i diversitetit të tipareve të trashëguara, si p.sh. grupi i gjakut apo ngjyra e flokëve.
Bazat e gjenetikës: Si funksionon sistemi ABO?
Grupet e gjakut përcaktohen nga prania ose mungesa e antigjeneve specifike në sipërfaqen e qelizave të kuqe të gjakut. Ekzistojnë katër lloje themelore të gjakut:
▪ Njerëzit me grupin e gjakut A kanë antigjenin A.
▪ Njerëzit me grupin e gjakut B kanë antigjenin B.
▪ Njerëzit me grupin e gjakut AB kanë të dy antigjenet.
▪ Njerëzit me grupin e gjakut O nuk kanë asnjë antigjen.
Çdo person trashëgon dy alele – një nga nëna, një nga babai. Aleli A përcakton praninë e antigjenit A, aleli B përcakton praninë e antigjenit B, ndërsa aleli O tregon mungesën e antigjenit. Në këtë rast, alelet A dhe B janë dominuese mbi alelin O.
Kjo do të thotë se një person që trashëgon alelin A dhe alelin O do të ketë grupin e gjakut A, ndërsa ai që trashëgon alelin B dhe alelin O do të ketë grupin e gjakut B. Një person me kombinimin AA ose BB do të ketë grupin e gjakut A ose B, ndërsa grupi i gjakut O do të jetë i pranishëm vetëm tek ata që trashëgojnë dy alele O. Grupi i gjakut AB ndodh kur një fëmijë trashëgon alelin A nga njëri prind dhe alelin B nga prindi tjetër.
A përputhet gjithmonë grupi i gjakut i fëmijës me grupin e gjakut të prindërve?
Një keqkuptim i zakonshëm është se grupi i gjakut i një fëmije duhet të jetë i njëjtë me një nga prindërit. Në realitet, kombinime të ndryshme janë të mundshme.
Për shembull, prindërit me grupet e gjakut A dhe B mund të kenë një fëmijë me grupin e gjakut O, me kusht që të dy prindërit të kenë alelin O recesiv.
Të kuptuarit se si funksionon gjenetika e grupit të gjakut jo vetëm që ndihmon për të hedhur poshtë mitet dhe për të kuptuar më mirë tiparet e trashëguara, por gjithashtu ofron informacion më të saktë mjekësor kur nevojitet.
*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Rrjetit të Prindërve të Kosovës në Viber.
