Gjumi është jetik për shëndetin, humorin dhe zhvillimin tonë. Të kemi gjumë të mjaftueshëm është po aq e rëndësishme sa ushqimi i mirë dhe aktiviteti fizik. Gjumi është drejtpërdrejt i lidhur me funksionin imunitar, rritjen, përqendrimin, kujtesën, humorin, aftësinë për të mësuar dhe madje edhe koordinimin.
Gjumi është kaq i rëndësishëm për mirëqenien, por gjithashtu është një nga çështjet më të mëdha që prindërit kanë me fëmijët e tyre. Kur një fëmijë nuk mund të flejë, kjo ndikon në të gjithë familjen. Prindërit e lodhur bëhen edhe më të tendosur, të frustruar dhe të shteruar. Askush nuk funksionon në mënyrën më të mirë kur mungon gjumi.
Tipikisht, çështjet që lidhen me gjumin përfshijnë vështirësinë për të fjetur, për të mbërritur në gjumë, për t’u zgjuar gjatë natës, pesëçkatë e makthe dhe mbajtjen e fëmijëve në shtratin e tyre. Shumica e fëmijëve do të kenë vështirësi me këto çështje në një moment të caktuar. Është normale, por ka gjëra që mund të bëjmë për t’i ndihmuar.
Higjiena e gjumit
Për të arritur gjumin më të mirë të mundshëm, duhet të vendosim një themel. Kjo nuk do të zgjidhë gjithçka, por është një vend i mirë për të filluar.
Rutina
Gjumi duhet të ndodhë në të njëjtën kohë çdo natë. Trupi ynë hyn në një ritëm kur bëhet fjalë për gjumin. Përdorni një periudhë qetësie para se të flini që trupi të mund të qetësohet. Përdorni banjën, pastrimin e dhëmbëve, tregime e histori etj., dhe mundohuni t’i bëni ato në të njëjtën kohë dhe në të njëjtën rend. E di që kjo nuk funksionon gjithmonë, por nëse mund ta bëni, trupi i fëmijës do të qetësohet automatikisht me rutinën. Hulumtimet tregojnë se fëmijët që kanë një orar të rregullt për shtrat bien në gjumë më shpejt, zgjohen më pak gjatë natës dhe flenë më gjatë.
Kufizoni kohën për ekranet
E dimë se drita blu nga ekranet pengon trupin të prodhojë melatonin, e cila ndihmon në rregullimin e gjumit. Ekranet gjithashtu stimulojnë trurin, edhe pse mendojmë se fëmijët janë të qetë duke shikuar iPad, truri i tyre është në të vërtetë tejet i stimuluar dhe do ta bëjë shumë të vështirë gjumin. Nuk duhet të ketë ekrane të paktën një orë para se të flini dhe sigurisht asnjë ekran në dhomën e gjumit.
Jepni mundësi për të qetësuar trurin e fëmijës
Fëmijët që janë të ankthshëm shpesh kanë vështirësi të qetësojnë mendimet e tyre mjaftueshëm për të fjetur. Kur gjithçka është e qetë, kjo është kur mendimet e tyre vërshojnë. Këta janë fëmijët që dalin dhjetë herë nga shtrati sepse duhet t’ju thonë diçka. Kur ata mbingarkohen me ndjenja, kjo mund të shfaqet në sjellje. Mund të jenë kundërshtues, agresivë, të lotuar, ngjitës ose ndonjë shprehje tjetër e emocioneve.
Nëse kalojmë kohë të lidhur me fëmijët tanë para gjumit, ata do të ndjehen më pak të nevojshëm për të dalë nga shtrati dhe do të mund të flenë në mënyrë paqësore. Mundohuni të shmangni ngutjen për të shkuar në shtrat. E di që prindërit mund të jenë të dëshpëruar për t’i çuar fëmijët në shtrat që të kenë disa minuta vetëm. Por, nëse investoni pak më shumë kohë për të mbajtur gjithçka të qetë gjatë procesit të shtratit, është më e mundur që çdo njeri të ketë një natë më të mirë gjumi.
Kaloni kohë duke i përqafuar dhe duke folur për ditën. Është një ide e mirë të shtoni mirënjohjen në rutinën e gjumit. Edhe pse mund të ketë frikë në botë, gjithmonë ka diçka për të qenë mirënjohës. Çdo person, përfshirë prindërit, mund të thotë se për çfarë janë mirënjohës. Kjo do t’i drejtojë ata tek pozita, që është shumë e rëndësishme para gjumit. Gjithashtu, mos e kaloni kohën për tregimin e historive. Leximi i një historie së bashku, edhe për fëmijët më të mëdhenj, do t’i ndihmojë ata të aktivizojnë imagjinatën e tyre në një mënyrë pozitive dhe t’i ndihmojnë ata të ëndërrojnë.
Makthet
Makthet janë shumë të zakonshme për fëmijët, veçanërisht ata ndërmjet moshave 4 dhe 12 vjeç. Hulumtimet tregojnë se rreth një të katërtën e fëmijëve do të kenë një makth të paktën një herë në javë. Arsyeja pse makthet janë kaq të zakonshme është se imagjinata e fëmijëve në këtë moshë është kaq e gjallë dhe është e vështirë të bëhet dallimi mes fantazisë dhe realitetit.
Truri ynë ëndërron për një arsye. Është përmes ëndrrave që truri ynë merr atë që ka ndodhur gjatë ditës dhe e kthen në kujtime. Mund të marrë gjëra që keni mësuar ose mund të marrë ndjenja që keni pasur dhe përpiqet t’i kuptojë ato. Ankthi për të filluar shkollën e re mund të shndërrohet në një monstër të mbuluar me qime dhe me dhëmbë, por ndjenja është e njëjtë. Kur jemi të fjetur, pjesa logjike e trurit tonë pushon dhe pjesa më krijuese merr kontrollin, nuk ka rregulla apo kufizime. Kjo është arsyeja pse ëndrrat mund të jenë të mrekullueshme, por gjithashtu mund të jenë tmerruese.
Si prindër, kur fëmija ynë vjen në dhomën tonë të frikësuar nga një ëndërr fantaziste, është joshëse të përgjigjemi përmes lodhjes dhe të themi “është vetëm një ëndërr”, “nuk është e vërtetë”, “mos mendoni për të”. Edhe pse e bëjmë këtë me qëllime të mira, e vërteta është se kjo thjesht nuk funksionon. Të thoni një fëmijë që ëndrra nuk është e vërtetë thjesht nuk përputhet me përvojën e tij. Zemra e tij po rreh shpejt, ai e pa monsin, ai e ndjeu atë, këmbët i dhembën nga vrapimi për jetën në ëndrrën e tij. Për ta, ajo ëndërr ishte shumë reale. Po ashtu, nëse u thoni atyre të mos mendojnë për të, garantoj se kjo do të jetë E GJITHË ajo që do të mendojnë. Nëse unë ju them “mos mendoni për çokollatë”, çfarë mendoni? Nuk mund ta ndihmoni, është automatik.
Çfarë mund të bëni?
Ëndrrat mund të na bëjnë të ndjehemi të humbur. Mund të jetë e frikshme të shkosh në shtrat duke e ditur se mund të kesh një ëndërr të frikshme dhe të ndihesh sikur nuk mund të bësh asgjë për këtë. Edhe pse mund të duket e çuditshme, gjëja më e mirë që mund të bëni është të flisni për ato ëndërr të frikshme dhe të imagjinoni fundet e tyre. Por, në vend që të jeni të pafuqishëm dhe të humbur, merrni kontrollin dhe krijoni fundin që dëshironi. Hulumtimet kanë treguar se kur mendoni për funde të reja të ëndrrave tuaja ndërkohë që jeni zgjuar, ëndrra mund të ndryshojë kur të ktheheni në gjumë.
Nëse fëmija juaj zgjohet gjatë natës nga një makth, mbani mend që ata mund të jenë në “modalitetin luftë/ikje” dhe si pasojë mund të mos jenë në gjendje të mendojnë për funde të reja të ëndrrave menjëherë. Ndihmoni ata të qetësohen së pari, ofroni përqafime dhe siguri që janë të sigurt. Pastaj, kur ata të qetësohen, bëni që ata të flasin për ëndrrën e tyre. Jini të kujdesshëm që të mos e quani ëndrrën e tyre si të paçmueshme. Ata kanë nevojë të dinë se i kuptoni ndjenjat e tyre. Thoni diçka si “atëherë, është e tmerrshme” ose “do të kisha frikë nga ajo gjithashtu”. Kur ata janë të qetësuar dhe të mbështetur, ata do të ndihen të sigurt që të krijojnë së bashku një fund të ri.
Kur ëndërrojmë, truri ynë përdor pamje, kështu që sigurohuni që të përdorni shumë imazhe në fundet e reja. Mendoni për ngjyrat, shijen, aromën dhe ndjesinë. Dëshironi ta bëni aq të vërtetë sa të mundeni. Gjëja që kam gjetur se funksionon më së miri është të bëni fundin e ri qesharak. Kur ne qeshim, trupi ynë automatikisht qetësohet. Prandaj, bëni monstera të lëshojnë erë, kthejeni vampirët në çokollata dhe hani ato, çfarëdo që është argëtuese. Nuk ka rregulla për ëndrrat, kështu që bëni gjithçka që mund të imagjinoni. Ndonjëherë fëmijët kanë një ëndërr të përsëritur. Në atë rast, mund të jetë e dobishme ta vizatoni fundin e ri dhe ta kaloni atë përsëri para se të flini natën.
Kur kam shkruar librin tim për fëmijë “The Dream Director”, kuptova se shumë fëmijë kishin vështirësi me makthe dhe prindërit ishin të humbur se si t’i menaxhonin ato. Megjithatë, nëse u japim fëmijëve mundësinë të kenë kontroll mbi fundet e ëndrrave të tyre, ne e heqim fuqinë nga frika dhe u japim besim për të fjetur pa frikë. Historia në librin tim jep shembuj se si mund të aplikohet kjo strategji në makthet e zakonshme të fëmijëve. I jep fëmijëve mundësinë të praktikojnë këtë aftësi kur ata nuk janë në momentin e përjetuar dhe përpara se të shkojnë në shtrat që, nëse zgjohen, është më e lehtë për ta të marrin kontrollin mbi ëndrrën e tyre dhe të flenë.
Burimi: The Therapist Parent
Përktheu dhe përshtati: Perparim Blakaj
*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Rrjetit të Prindërve të Kosovës në Viber.
