Çfarë duam të themi me të duam veten? A nuk thonë shumë njerëz se e duan veten? Si mund të jetë, si mund të jetojë një njeri që do veten? Çfarë është ajo që perceptojnë njerëzit kur thonë se njohin veten?
Secili person ka katër fusha:
A) Fushën e hapur
B) Fushën e fshehur
C) Fushën e verbër
D) Fushën e potencialit
Shumë njerëz kur i pyet “A e njeh veten?” thonë “Po, e njoh.” Në fakt, ato për të cilat flasin janë fusha e hapur dhe ajo e fshehtë. Ata nuk janë në dijeni të fushës së verbër dhe fushës së potencialit (mundësive).
Një njeri i zakonshëm mendon se ato që di për fushat A dhe B janë: “Njohja e vetvetes.” Këtu qëndron edhe ndryshimi midis njerëzve të zakonshëm dhe atyre që zhvillojnë veten. Njeri i zhvilluar është ai që ul në minimum fushën e verbër dhe ngre në maksimum fushën e potencialit. Pikërisht ky është qëllimi i zhvillimit individual. Zbulimi i fushës së verbër që nxjerr në pah fushën e potencialit, kërkon guxim për të rrezikuar dhe për t’u përballur me veten.
Tani le t’i hedhim një sy se çfarë janë këto fusha.
Fusha e hapur
Është fusha ku mblidhen informacionet e të tjerëve dhe vetes. Kjo është fusha ku mblidhen informacionet në lidhje me veten që ndajmë pa ndrojtje me të tjerët në njohjen e parë – emri, profesioni, gjendja civile, mosha.
(Ndonjëherë gjendja civile dhe mosha mund të hyjnë në fushën e fshehtë. Fshehja e gjendjes civile nga disa meshkuj që i kanë partneret në shtëpitë verore ose njësoj si mosha e partneres sime Nilit, e cila ka vite që nuk e kalon tetëmbëdhjetë e gjysmën.)
Gjerësia e kësaj fushe ndryshon nga një njeri te tjetri. Në disa udhëtime me tren apo avion na ndodh që të mos mësojmë më shumë se emri i bashkudhëtarit që ulet pranë nesh, ose në disa raste të tjera kur jemi të detyruar që gjatë një udhëtimi të mësojmë gjithë historinë e jetës së dikujt.
Fusha e Fshehtë
Kjo është fusha ku mblidhen informacionet që i dimë vetë, por nuk i di askush tjetër. Disa informacione që mbajmë të fshehtë në lidhje me veten, janë “sekretet” që fshehim nga të tjerët me frikën e mosmiratimit, kritikës, mospëlqimit, apo gjykimit. Ne përjetojmë ndjenjën e fajit në lidhje me këto sekrete; shumica e tyre kanë të bëjnë me sjelljet tona që bien në ndesh me seksualitetin dhe vlerat shoqërore. Këto janë gjërat që mendojmë se nuk duhet t’i bëjmë dhe i bëjmë, ose ato që mendojmë se duhet t’i bëjmë dhe nuk i bëjmë. Ne ndiejmë nevojën për t’i mbajtur të fshehta nga të tjerët tabutë shoqërore, fetare, seksuale; zakonet, traditat apo sjelljet amorale, jo etike të traditës.
Edhe pse nëpër fjalorë kuptimi i fjalës etikë dhe moral përdoren në të njëjtin kuptim, ne në seancat tona u ngarkojmë kuptime të ndryshme. Kur themi etikë, kuptojmë vlerat e përbashkëta të njerëzimit që vlejnë për të gjitha periudhat historike, që nuk ndryshojnë nga kultura në kulturë apo nga shoqëria në shoqëri. Ndërsa fjala moral shpreh vlerat kulturore dhe shoqërore. Rrjedhimisht është një nocion i ndryshueshëm për nga përmbajtja. Për shembull, vlerat morale të një shoqërie myslimane janë të ndryshme nga vlerat morale të shoqërisë shamane.
Fusha e fshehtë është një kosh i madh i mbushur që mbajmë vazhdimisht mbi shpinë. Kudo që të shkojmë e kemi me vete. Ky kosh është barra e jetës në shpinën tonë. Çfarëdo që të bëjmë, nuk mund të ndihemi të lehtë me këtë barrë.
Por, jeta e sheh këtë kosh me një të vërtetë të pamëshirshme, ajo na e kujton edhe nëse e harrojmë. Gjërat që na shtojnë stresin e na acarojnë, na çojnë pa ne vetëdije rreth fushës së fshehtë. Ato flasin për sekretet e afishuara të të tjerëve pranë nesh, pa e ditur se edhe ne kemi të njëjtat sekrete. Për më tepër që i gjykojnë duke pritur edhe nga ne të marrim pjesë në gjykimet e tyre. Pikërisht në ato momente ndiejmë mbi shpinë peshën e rëndë të atij koshi.
Ah kjo ndjenjë faji, mospëlqimi, refuzimi dhe frika e kritikës…
Me frikën se mund të zbulohet fusha jonë e fshehtë, nuk arrijmë të afrohemi me njerëzit të cilët duam të afrohemi. Jeta jonë kalon me frikën se nuk do të miratojnë veprimet tona.
Përgatiti: Prinderimi.com
Autor: Saim Koç & Nil Gün, ”Vetëvlerësimi”
