FUNKSIONET SOCIALE TË DIETËS OPTIMALE
Ushqimi optimal në shikim të parë duket si i papranueshëm. Mendohet se si çdo ditë të hahen vezë, djathë, gjalpë, kajmak etj. Por pse atëherë të hamë shumë pa nevojë? Ushqimet artificiale na ngopin e na stërngopin derisa sëmuremi rëndë! Përse të stërngopemi pa nevojë?! Ka shtazë që tërë jetën ushqehet vetëm me mish ose vetëm me bar. Pse vetëm njeriu e thyen këtë parim të të ushqyerit?! Makinave me fuqi motorike, për djegien e energjisë, iu duhet vetëm benzina, kurse njeriut për djegien e energjisë i duhet vetën yndyra, e jo karbohidratet. Në këtë rast njeriu duhet ta ndajë mendjen ose t’i përdorë yndyrat ose karbohidratet. Shprehitë e sotme të të ushqyerit janë skandaloze. Çdo ditë hamë e pimë vetëm e vetëm për ta shoqëruar dikë ose për t’i shijuar ëmbëlsirat helmuese për organizmin tonë.
PËRDORIMI I DIETËS OPTIMALE NË JETËN E PËRDITSHME
Para se të fillojë përdorimi i ushqimit optimal duhet të respektohen dy rregulla. Së pari, duhet menjëherë të ndërpritet principi i vjetër i të ushqyerit: duhet menjëherë të ndërpriten karbohidratet dhe të fillohet me yndyrat shtazore. Për t’iu përshtatur ushqimit të ri lypset një kohë rreth një muaj tek të rinjtë ose të shëndoshët, kurse tek të sëmurët ose tek pleqtë përshtatja zgjat deri në tre muaj. Së dyti nëse shkojmë në pushim ose në vizitë diku, nuk bën t’i ndryshojmë rregullat tona sipas të tjerëve, por mundësisht duhet t’i përmbahemi disiplinës sonë. KUR DHE SA DUHET TË HAMË Më së miri është të mos hamë ushqime tjera në mes mëngjesit, drekës dhe darkës. Mëngjesi duhet të hahet më së shumti me yndyrë, ashtu që të jemi të ngopur për tërë ditën, si p.sh. me vezë të ziera ose të fërguara, tëlyen lope (gjalpë) ose kajmak 35% me yndyrë Mëngjesi hahet në orën 8.00. Dreka diku ka ora 16.00, e po qe se jemi pak të uritur edhe në orën 21 – 22. Kaq vonë mund të përdorim diçka me karbohidrate, por më mirë është të mos hamë fare kaq vonë. Nëse mëngjesi nuk na hahet, bën ta hamë vetëm drekën në ora 12.00 dhe darkën diku ka ora 18 – 20.
ÇFARË DUHET TË HAMË
Duhet të hamë kryesisht prodhime shtazore, si dhe ato produkte që kanë sasi të madhe të yndyrës; proporcioni 2.5 me 1 gram albumina. 1. Ushqimi më i rëndësishëm është veja e pulës, sidomos të kuqët e vezës i cili është shumë i pasur me materie ushqyese. Të kuqët e vezës përmban në vete vlera biologjike të yndyrës, e përmban edhe aminoacidin cholin i cili është shumë i rëndësishëm për organizmin e njeriut. 2. Grupi i dytë i ushqimit janë prodhimet e qumështit: kajmaku, yndyra, gjalpi, gjiza, djathi etj.; mundësisht të jenë sa më të pasura me yndyrë: prej 30% deri në 80%. 3. Në grupin e fundit bëjnë pjesë llojet e mishrave. Organet e brendshme shtazore janë më të lehta për tretje dhe shumë të pasura me vitamina. Mos të harrohet se mishi përmban sasi të madhe të albuminave, por nuk është mirë të hamë shumë albumina, sepse ato shndërrohen në yndyrë, e nuk është mirë ta ngarkojmë organizmin shumë me yndyra. Albuminat janë të mjaftueshme prej 50 – 80 gramë në ditë; nëse kjo sasi teprohet, është e rrezikshme për veshkat dhe për mëlçinë e zezë.
Çfarë ndodh nëse njeriu në organizmin e tij futë shumë albumina? Ata të cilët hanë 120 – 150 gramë albumina në ditë, duhet ta kenë parasysh se kjo është e tepërt për organizmin dhe e rrezikshme, sepse albuminat kanë përbërje të përbashkët me azotin. Albuminat e tepërta, së bashku me azotin, trupit ia humbin së tepërmi hidrogjenin, kurse ky element është lëndë djegëse e rëndësishme. Për çdo nxjerrje të atomit azotik duhet trupi t’i shndërrojë në amoniak 3 atome hidrogjeni, kurse 2 atome hidrogjeni nxirren në ure. Urea dhe amoniaku e mundojnë veshkën dhe mëlçinë e zezë.
Principi i shëndoshë është që organizmit mos t’i çojmë materie të panevojshme, sepse po qe se nuk harxhohen duke u shndërruar në energji, ato mbesin në trupin e njeriut si mbeturina. Njeriut të shëndoshë do t’i mjaftonin edhe 50 gramë albumina, nëse janë me prejardhje shtazore, prandaj nuk është fare mirë të teprohet me albuminat, sikurse as me karbohidrate. Trupi ka nevojë për një sasi të kufizuar karbohidratesh. Nëse këto nuk i marrim me ushqim, atëherë organizmi do të detyrohet t’i prodhojë vetë ato përmes albuminave. Karbohidratet gjenden në patate, bukë, oriz, pemë etj.
Duhet ta dimë se pemët dhe perimet përmbajnë diçka më pak karbohidrate në vete sesa drithërat e ëmbëlsirat. Pemët dhe perimet në dietën optimale nuk janë aq të preferuara, sepse vlerat ushqyese i plotëson prodhimi i shtazëve. Pemët dhe perimet nëse teprohen në të ushqyer, ato e ngarkojnë organizmin vetëm për së koti. Principi i ushqimit optimal është që sa më shumë të kursehet puna e panevojshme në organizmin tonë, prandaj mos të përdorim tepër albumina, e sidomos karbohidrate.
Autor: Nijazi Basha, ‘’Ushqimi optimal, dieta moderne dhe ushqimi i përditshëm në Kosovë’’
Prinderimi.com
