Detyra e barabartë me përgjegjësi, është përballim me sfidave të jetës. Mosdhënia e detyrave në kohë (sa më heret) dhe mosedukimi i fëmijës me kulturën e punës ndikon në formimin e individëve të dobët e të paaftë për të përballuar jetën reale.
Le ta nisim me shkollën. . .
Të mësuarit është një proces që e ka ndjekur njeriun gjatë gjithë zhvillimit të tij. Në fillim mësimi erdhi si përvojë jetësore dhe brezat ua përcillnin këtë përvojë brezave pasardhës. Në zanafillë, të mësuarit ishte spontan, zhvillohej natyrshëm, ishte i pakushtëzuar dhe i padetyrueshëm nga rrethana të caktuara (të ardhura si detyrë e imponuar nga dikush). Pra, të mësuarit më parë nuk ishte institucional. Më vonë me zhvillimin e shoqërisë njerëzore dhe me vetëdijësimin e tyre në çështje të caktuara, të mësuarit u kthye në institucionalizëm. Me kalimin e kohës, ai po zhvillohej me hapa të shpejtë, duke u bërë kështu edhe më i paplanifikueshëm. Mësimi është një kategori që ka njohur një zhvillim të pandërprerë deri në ditët e sotme.
Të bërit mësim institucional, patjetër që ka edhe elementet e saj që e shoqërojnë, siç janë: metodat, teknikat, orët e veçanta që shërbejnë për të nxënit, orët e kontrollit etj. Por, një element i rëndësishëm e i pashmangshëm tradicionalisht në procesin mësimor është edhe detyrat që jepen. Duke përfshirë këtu: detyrat e klasës, detyrat e shtëpisë, detyrat e projekteve të ndryshe. Këto janë disa koncepte që një fëmijë ndeshet sot në ambientet e shkollës pa përmendur edhe aspekte të tjera.
Por, si kanë lindur detyrat si koncept dhe cili është roli i tyre…
Detyra si koncept nuk njihet se kur ka lindur. Mund të themi që ky koncept ka ekzistuar shumë herët por kuptohet që, jo në këtë formë që kemi sot, ku detyrat alternohen me krijimin, opinionin individual, teknologjinë etj. Megjithatë, detyra kemi pasur edhe para 50, 60, 70 apo edhe 80 viteve dhe vazhdojmë t’i kemi në shkollat tona si element i lidhur ngushtësisht me procesin e mësimnxënies.
Në të vërtetë, detyrat nuk jepen kot. Asnjë mësues, pedagog nuk i jep detyrat që nxënësin ta lodhë, t’i shtojë atij stresin, ankthin etj. Pedagogu e shikon detyrën si element të rëndësishëm të vlerësimit të punës individuale të nxënësve, duke e bërë detyrën si mjet matës i angazhimit dhe aftësisë së nxënies tek nxënësi. Roli i tyre konsiston në disa aspekte:
- Detyrat e shtëpisë duhet tëkenë për qëllim ngulitjen e atyre që fëmija ka mësuar në klasë. Paraprakisht duhet sqaruar nxënësi që për të zgjidhur detyrat duhet të mësohet mësimi në fillim dhe të aftësohet që ta kuptojë e të jetë në gjendje ta thotë me fjalët e veta përmbajtjen.
- Detyrat e shtëpisë janë një punë individuale që shërben për të mësuar njohuri të reja dhe për t’i ngulitur ato.
- Detyrat e shtëpisë duhet të jenë me qëllim krijues, që të zhvillojnë fantazinë dhe inteligjencën.
- Detyrat e shtëpisë duhet të kenë përsëritjen në thelb.
Këto janë disa klauzola që shoqërojnë në gjenezë detyrën, si një hallkë e pazëvendësueshme në arsim. Kërkohet të jemi të qartë se nuk ka detyra shtëpie pa udhëzim të saktë nga mësuesi. Shpesh mësuesit i japin detyrat në fund të orës së mësimit, ku nuk kanë as mundësi t’i shpjegojnë dhe nxënësit janë të lodhur, ndaj shikohet e arsyeshme që detyra të shpjegohet në fillim të orës. Sa më shumë rritet niveli i klasës aq më shumë detyra gjykoj të jepen.
Pro detyrave
“Mjaft me detyra!”, kjo është thirrja që trumbetohet në shumë shtete evropiane, si një kërkesë për të hequr detyrat e shtëpisë për nxënësit. Mesa duket disa janë të mendimit se detyrat i pengojnë fëmijët të zhvillojnë një sërë aktivitetesh të rëndësishme krijuese dhe fizike, të cilat janë të rëndësishme për zhvillimin e mëvonshëm të fëmijës. Është fakt që shkollat më të mira evropiane si në Danimarkë, Suedi apo Finlandë japin pak ose aspak detyra. Ata janë në një proces avangardë dhe kërkojnë nga shkolla që fëmijët të pajisin me koncepte dhe menjëherë pas daljes nga klasa fëmija të jetë në gjendje t’i zbatojë në jetën reale. Por, pyetja lind: “A është në gjendje fëmija të përballojë detyrat e jetës nesër?A mundemi të kultivojmë te fëmija ndjesinë e përgjegjësisë për jetën?”
Detyrat nuk e kanë shtrirjen vetëm në institucionet arsimore, qenia njerëzore është përballë detyrave gjatë gjithë procesit jetësor. Ne përballemi me detyra në familje, në punë, në marrëdhënie me të tjerët. Në qoftë se fëmijët i edukojmë lirshëm pa i mveshur konceptin e punës dhe të përgjegjësisë për diçka, çfarë qytetarësh do të ndërtojmë në të ardhmen?
Mendoj se sisteme të tilla ndërtojnë individë “dembelë” që e mësojnë veten të jetojnë lehtë pa vështirësi, sepse detyra në vetvete ka një mision, ajo imponon ndjenjën e punës, kërkimit, nxit procese mendore që i shërbejnë fëmijës si gjimnastikë e shkathtësi nesër, në përballimin e problemeve që mund të hasin në jetën reale. Jeta e vërtetë fillon përtej oborrit të shkollës, aty ku gëzojmë liri, mundësi, aty ku përballemi me realitetin e vështirë të punës dhe realitetin e vështirë psiko-social.
Liria nuk ekziston në të vërtetë nëse nuk shoqërohet me detyra.
Burimi: Erisa Sipri (Portali Shkollor Albas)
Redaktuar nga: Prinderimi.com
