Shkaqet e kryeneçësisë së fëmijëve
Karakteri i fëmijës si dhe i të rriturit është një pikturë shumë e ndërlikuar, e përbërë nga shumë ngjyra të gërshetuara. Për rrjedhim nuk është punë e lehtë të veçohet një shkak kryesor mbrapa kryeneçësisë së një fëmijë të caktuar, sidomos kur kujdestari është i paarsimuar ose nuk është shumë i arsimuar. Mirëpo ia vlen të bëhet përpjekje të hetohen shkaqet e këtij fenomeni, meqë do të jetë ndihmesë e madhe kur prindërit dhe të tjerët të mundohen të kuptojnë karakteret e fëmijëve të tyre. Më poshtë kam përmbledhur disa shkaqe të këtij problemi:
1. Kufizimi i lëvizjes së fëmijës. Ekziston një dëshirë e lindur te fëmijët, të cilën ua ka dhënë Zoti i Urtë, për të lëvizur, i cili është një faktor esencial në forcimin e muskujve dhe në përfitimin e shkathtësisë që nevojitet për një jetë normale. Në fillim, një foshnjë fillon të hamendësoj se mund të bëjë çfarëdo që dëshiron pa i shkaktuar vetes ndonjë dëm. Ajo nuk është në dijeni për një mijë e një kufizime që do t’i hasë në rrugën e saj. Sa më tepër pengesa që i dalin në rrugë fëmijës, aq më kryeneç do të bëhet. Pengesat janë dy lloje:
– Pengesat fizike. Këto janë pengesa konkrete, si për shembull kur shtëpia nuk është mjaft e gjerë, ose në shtëpi ka shumë orendi që nuk lejohet të preken.
– Pengesa morale. Si në rastin e komunikimit të paktë me fëmijën, ose mungesës së interesimit për të.
“Shumëllojshmëria e kufizimeve te fëmija dhe neglizhimi i tij punojnë së bashku për të ngritur nivelin e stresit te fëmija. Stresi i lartë do të shpie në një gjendje të kryeneçësisë si përpjekje për të kthyer dinjitetin e dëmtuar.”
2. Kryeneçësia shkaktohet gjithashtu nga ndjenja e fëmijës se ai është në një pozitë të padrejtë se ata janë të përbuzur prej një personi ose më tepër se një person që gjendet rreth tyre. Kryeneçësia mund të shkaktohet edhe nga kërkesat e paarsyeshme dhe të pamundura që prindërit i vendosin për fëmijët. Kjo sigurisht se do të çoj në mbledhjen e zemërimit te fëmija. Ata mund të zbrazin zemërimin e tyre në formë të sjelljes agresive, përveç natyrisht dhimbjes që u shkaktohet brenda. Një mjeke tregon përvojën e saj: “Posa mbarova fakultetin e mjekësisë, një numër i djemve më propozuan martesë, mirëpo unë i refuzova me vendosmëri. Këtë e bëja sepse në vetëdijen time kisha vulosur bindjen se të gjithë burrat ishin tiranë dhe të pamëshirshëm. Kjo ishte për shkak të babait tim. Ai e kishte divorcuar nënën time kur isha pesëvjeçare dhe u martua me një grua tjetër, e cila më trajtonte me vrazhdësi. Sa i përket babait tim, ai kishte karakter të dobët, më rrihte shpesh për shkak të shpifjeve të njerkës për sjelljen time. Nuk e mohoj se kam qenë fëmijë i vështirë, mirëpo shpifjet e njerkës kundër meje më bënë një person kryeneç dhe agresiv. Tani jam tridhjetë vjeçare, mirëpo më duket se ende jam shumë e ashpër dhe kryeneçe për një jetë normale.”
3. Dështimi për t’i kënaqur nevojat e fëmijës e shndërron atë në një person kryeneç. Ndjenja e zjarrtë se të mungon diçka të nxjerr nga baraspesha psikologjike. Kjo shpesh shpie në kryeneçësi, si reagim ndaj diçkaje të panatyrshme në jetën e fëmijës. Nevojat e fëmijës si uria ekstreme, dhimbja në trup ose rraskapitja duhet të jenë nën kujdesin tonë. Mosushqimi i një barku të uritur ose mos çlirimi i tij nga një dhimbje mund të shpie fëmijën në sjellje kryeneçe. Nervozizmi i tij nuk do të kalojë pa e plotësuar nevojën e tij fizike.
4. Një pjesë e vogël nga kryeneçësia e fëmijës ndodh nëpërmjet imitimit të sjelljes së të rriturve. Një fëmijë i cili e sheh vëllanë duke i shpërfill urdhrat e babait ose e sheh se babai mbahet me kryeneçësi në mendimet e tij në shumë çështje të familjes, natyrisht se do të përvetësojë atë që e sheh, meqë e konsideron një sjellje të duhur dhe të pranueshme të një të rrituri. Çdo fëmijë dëshiron të ndihet si i rritur. Njeriu njihet si krijesë imituese.
5. Kryeneçësia nganjëherë do të jetë reagim ndaj gjendjes nëpër të cilën po kalon fëmija. Fëmija mund të ketë një ndjenjë të xhelozisë ndaj vëllait më të madh ose motrës më të vogël, ose ai mund të ndihet i frustruar ose i mposhtur, ose i plogësht, ose i paaftë ose i dëshpëruar. Ndjenjat e tilla natyrisht do të ulin shëndetin mendor të fëmijës dhe gatishmërisë për t’u përgjigjur pozitivisht ndaj asaj që del para të pamurit dhe të dëgjuarit të tij ose incidenteve që dalin në rrugën e tij. Kur gjendja është kështu, gjëja e parë që i bie në mend fëmijës është refuzimi dhe pasiviteti dhe kjo do të shfaqet në sjelljen e tij, e diktuar nga stimuli i vetëdijshëm ose i pavetëdijshëm. Fëmija mund të logjikojë se nuk është i rritur, prandaj pse të mërzitet për të ngarkuar veten me ndonjë punë.
Përgatiti: Prinderimi.com
Autor: Prof. Dr. Abdul Kerim Bekkar, “Problemet e fëmijëve”
