A e gjeni ndonjëherë veten duke dyshuar në aftësitë tuaja, pavarësisht arritjeve dhe suksesit tuaj? A shqetësoheni se të tjerët do të zbulojnë përfundimisht se nuk jeni aq kompetent sa ata mendojnë se jeni? Nëse po, me shumë gjasë mund të jeni duke përjetuar sindromën imposter – një fenomen i zakonshëm psikologjik që prek shumë njerëz nga të gjitha sferat e jetës.
Sindroma imposter është një fenomen ku individët dyshojnë në kompetencën e tyre dhe kanë frikë të ekspozohen si të paaftë, pavarësisht nga dëshmitë e arritjeve të tyre. Ajo mund të prekë këdo, nga studentët me arritje të larta deri te profesionistët e suksesshëm. Sindroma imposter nuk konsiderohet një çrregullim psikologjik formal në Manualin Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore, Botimi i Pestë (DSM-5). Në vend të kësaj, referohet si një sindromë ose përvojë që rezulton nga përgjigja e një individi ndaj stimujve të brendshëm ose të jashtëm. Sipas një studimi të botuar në Gazetën Ndërkombëtare të Shkencave Biheviorale, deri në 70% e njerëzve kanë përjetuar sindromën imposter në një moment të jetës së tyre, duke theksuar se sa e përhapur mund të jetë kjo përvojë.
Shkaqet e sindromës imposter janë komplekse dhe të shumanëshme. Megjithatë, disa faktorë mund të kontribuojnë në zhvillimin e saj. Një ndër faktorët mund të jenë tiparet e personalitetit, si për shembull perfeksionizmi. Individët me sindromën imposter shpesh e mbajnë veten sipas standardeve jorealiste dhe janë tepër kritikë ndaj performancës së tyre. Për më tepër, pritshmëritë shoqërore, të tilla si presioni për të pasur sukses ose frika nga dështimi, mund të përkeqësojnë sindromën imposter. Ky presion mund t’i bëjë individët të dyshojnë në aftësitë e tyre dhe të kenë frikë se mos ekspozohen si mashtrues. Këta faktorë mund të krijojnë një rreth vicioz vetë-dyshimi dhe të përjetësojnë më tej sindromën imposter.
Natyra tinëzare e sindromës imposter mund të depërtojë në çdo cep të jetës së një personi, nga karriera e deri te marrëdhëniet e tyre personale, duke krijuar një përvojë shumëdimensionale që lë shumë njerëz të ndihen sikur po jetojnë një gënjeshtër. Ndjenjat e vazhdueshme të pasigurisë dhe dyshimit mbi veten, që shoqërojnë sindromën imposter, mund ta bëjnë të vështirë për individët të ndjekin pasionet e tyre, duke çuar në mundësi të humbura dhe madje edhe në djegie profesionale dhe emocionale. Ata që luftojnë me këtë fenomen mund të shmangin marrjen e sfidave ose projekteve të reja nga frika e dështimit ose ekspozimit, ose ta gjejnë veten të paaftë për të pranuar lëvdata, dhe në vend të kësaj ata ia atribuojnë suksesin e tyre faktorëve të jashtëm dhe jo aftësive të tyre.
Nëse në një moment të jetës na duket se po përjetojmë sindromën imposter, ka disa strategji që mund t’i përdorim për të menaxhuar simptomat dhe për të përmirësuar vetëbesimin.
Një strategji efektive është sfidimi i të menduarit negativ. Kur e gjejmë veten duke menduar negativisht për aftësitë ose arritjet tona, mund të përpiqemi t’i riformulojmë këto mendime në një dritë më pozitive. Për shembull, në vend që të mendojmë “Unë nuk jam mjaftueshëm i/e mirë”, mund të provojmë “Unë jam i/e aftë të mësoj dhe të rritem”.
Kërkimi i mbështetjes nga të tjerët gjithashtu mund të jetë i dobishëm. Biseda me një mik ose koleg të besuar për ndjenjat tona mund t’na japë siguri dhe perspektivë. Përqendrimi në proces dhe jo në rezultat mund të ndihmojë gjithashtu në menaxhimin e kësaj përvoje. Në vend që të fiksohemi pas rezultatit përfundimtar, duhet të përpiqemi të përqendrohemi në hapat që duhet të ndërmarrim për të arritur atje.
Së fundmi, kultivimi i mirëkuptimit për veten është thelbësor në menaxhimin e sindromës imposter. Le të jemi të sjellshëm dhe të kuptueshëm me veten dhe të pranojmë që të gjithë bëjnë gabime dhe përjetojnë pengesa.
Një aspekt i rëndësishëm për t’u marrë parasysh kur trajtohet sindroma imposter është se si mund të ndikojë në shëndetin mendor. Ndjenjat e vazhdueshme të pamjaftueshmërisë dhe vetë-dyshimit të lidhura me sindromën imposter mund të çojnë në ankth dhe depresion. Këto kushte mund të ndikojnë ndjeshëm në cilësinë e jetës dhe aftësinë e një individi për të funksionuar në mënyrë efektive në jetën e tyre personale dhe profesionale. Për të adresuar ndikimin në shëndetin mendor të këtij fenomeni është e rëndësishme të kërkojmë mbështetje nga profesionistë të shëndetit mendor, si terapistë ose këshillues. Këta profesionistë mund të ofrojnë strategji përballuese dhe mbështetje për të ndihmuar individët të menaxhojnë simptomat e tyre dhe të përmirësojnë mirëqenien e tyre mendore.
Sindroma imposter mund të jetë një përvojë sfiduese, duke ndikuar në fusha të ndryshme të jetës së një individi. Duke njohur simptomat e këtij fenomeni dhe duke zbatuar strategji efektive për ta menaxhuar atë, individët mund të përmirësojnë mirëqenien e tyre mendore, duke çuar në një jetë më të mirë dhe më të plotë. Është e rëndësishme të mbajmë mend se sindroma imposter është një përvojë e zakonshme dhe kërkimi i mbështetjes nga të tjerët mund t’i ndihmojë individët ta kapërcejnë atë.
Autore: Nushe Himaj
[Rev.Psika]
