Arti zë një vend të veçantë në jetën tonë, duke frymëzuar kreativitetin, nxitur emocionet dhe krijuar lidhje të thella me kulturën dhe historinë. Por mënyra se si e shohim dhe lidhemi me artin mund të ndryshojë ndjeshëm në varësi të moshës sonë. Kërkime të fundit hedhin dritë mbi mënyrën se si fëmijët e perceptojnë artin krahasuar me të rriturit, duke ofruar njohuri të vyera për muzetë dhe edukatorët për ta bërë artin më tërheqës për moshat e reja.
Si e shikojnë artin të rriturit kundrejt fëmijëve?
Të rriturit dhe fëmijët i qasen artit me perspektiva të ndryshme. Në Muzeun Van Gogh të Amsterdamit në vitin 2017, studiuesit zbuluan se të rriturit mbështeten shumë në njohuritë ekzistuese dhe pritshmëritë kulturore kur shikojnë artin. Për shembull, kur shohin pikturën View of Auvers të Van Gogh-ut, të rriturit shpesh fokusohen në penelatat ikonike të artistit, duke i lidhur ato me veprat e tjera të tij.
Në kontrast, vëmendja e fëmijëve tërhiqet nga elemente vizuale që kapin menjëherë interesin e tyre, si ngjyrat e ndritshme ose format e guximshme. Kur shohin pikturën Daubigny’s Garden të Van Gogh-ut, fëmijët gravitohen natyrshëm drejt trëndafilave të kuq të cilët dalin në pah ndaj sfondit të gjelbër, të lirë nga kornizat sociale dhe kulturore që formësojnë perceptimin e të rriturve.
Këto ndryshime nënxjerrin nevojën për të rishikuar se si prezantohet arti për fëmijët, veçanërisht në muze, ku shumë ekspozita i përkushtohen kryesisht vizitorëve të rritur. Edhe pse disa muze kanë futur aktivitete interaktive si gjueti thesari dhe punëtori krijuese, etiketat tradicionale dhe përshkrimet shpesh dështojnë të angazhojnë vizitorët e vegjël.
Kërkimet me teknologjinë e ndjekjes së syve: Një perspektivë e re
Për të kuptuar më mirë se si fëmijët e shikojnë artin, studiuesit në Rijksmuseum të Amsterdamit kryen një studim duke përdorur teknologjinë e ndjekjes së syve. Ata analizuan se si fëmijët e moshës 10 deri në 12 vjeç reaguan ndaj tre pikturave të shekullit të 17-të:
- Banquet of the Amsterdam Civic Guard in Celebration of the Peace of Münster nga Bartholomeus van der Helst
- Banquet Still Life nga Adriaen van Utrecht
- Winter Landscape with Skaters nga Hendrick Avercamp
Studimi krahasoi reagimet e fëmijëve ndaj tre llojeve të përshkrimeve: etiketat për të rritur që ishin në vend, etiketat me tregime argëtuese për fëmijë dhe mungesa e çdo informacioni. Hartat e ngrohtësisë të krijuara nga të dhënat e ndjekjes së syve treguan se ku fëmijët e fokusuan vëmendjen dhe sa kohë kaluan duke shqyrtuar elemente specifike të pikturave.
”Fuqia e tregimeve të përkushtuara”
Rezultatet ishin befasuese. Fëmijët që lexuan përshkrime argëtuese dhe të ndërthurura me tregime të përkushtuara për grupmoshën e tyre u angazhuan më thellë me veprat e artit. Shikimi i tyre u ndal te elementet kryesore të theksuara nga përshkrimet, duke demonstruar një bashkëveprim të fokusuar dhe përthithës.
Për shembull, piktura e Avercamp Winter Landscape with Skaters përmbante një përshkrim për të rritur që theksonte kontekstin historik të veprës dhe detaje të errëta, si karkasa e një kali të ngrirë në plan të parë. Fëmijët që lexuan këtë etiketë treguan vëmendje të shpërndarë dhe të paqëndrushme, ngjashëm me ata që e shikuan pikturën pa udhëzime fare.
Në kontrast, një përshkrim i fokusuar te fëmijët e solli pikturën në jetë përmes tregimit:
Mund të më kishte pikturuar kudo, por ku jam unë? Pikërisht në mes të fotos, me hundën time mbi akull! Vendin ku të gjithë më shohin. Një burrë me pantallona blu pothuajse më shkel. Dy vajza pranë meje qeshin me ngathtësinë time. Por unë nuk do të dorëzohem. Do të çoheni dhe do të vazhdoj. Para se dimri të mbarojë, do të jem duke rrëshqitur si një profesionist!
Ky tregim kapi imagjinatën e fëmijëve, duke i nxitur ata të kërkonin figurën e përshkruar dhe të lidhen aktivisht me veprën artistike. Hartat e ngrohtësisë treguan vëmendjen e tyre të fokusuar mbi skenën argëtuese.
Implikimet për muzetë dhe edukimin
Rezultatet theksojnë rëndësinë e krijimit të përvojave artistike që rezonojnë me fëmijët. Pauline Kintz, drejtore e nën-ekipit të publikut në Rijksmuseum, theksoi këtë pikë: “Dua të jemi një muze për të gjithë dhe për të rrëfyer histori që janë të aksesueshme për të gjithë.” Përshkrimet e personalizuara dhe tregimet interaktive mund të transformojnë mënyrën se si fëmijët e përjetojnë artin në muze, duke i bërë vizitat më të paharrueshme dhe pasuruese.
Shkollat mund të marrin frymëzim nga ky studim për të rishikuar edukimin artistik. Metodat tradicionale, si leximi nga tekstet shkollore ose ligjërimi, shpesh dështojnë të lidhin nxënësit me artin. Duke përfshirë tregime dhe eksplorime të udhëzuara, mësuesit mund të bëjnë mësimet e historisë së artit më tërheqëse dhe domethënëse.
Për shembull, kornizimi i artistëve dhe lëvizjeve historike brenda tregimeve që lidhen me përvojat e përditshme të fëmijëve mund ta bëjë materialin më të afër. Nxiturimi i nxënësve që të identifikojnë dhe diskutojnë elemente specifike të një vepre arti pasqyron qasjen e përdorur në përshkrimet e personalizuara të Rijksmuseum-it, duke nxitur lidhje më të thella me materialin.
Përqafimi i perspektivës së një fëmije
Të kuptuarit dhe respektimi i mënyrës se si fëmijët e shikojnë botën—duke përfshirë edhe artin—ofron një mundësi të fuqishme për të përmirësuar të nxënit dhe angazhimin. Qoftë në muze apo në klasa, përqafimi i kësaj perspektive mund të hapë dyer të reja për kreativitetin dhe edukimin, duke frymëzuar brezin e ardhshëm të lidhet me artin në mënyra domethënëse.
Autor: Francesco Walker, Psikolog
Solli në shqip: Prinderimi.com
*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Rrjetit të Prindërve të Kosovës në Viber.
