Nënkryetarja e Sindikatës së Arsimit, Vjollca Shala, ka bërë të ditur se në dy vitet e fundit është rritur numri i shkollave që janë mbyllur në zonat rurale dhe të thella, për shkak të rënies së numrit të nxënësve.
Komuna si Dragashi, Deçani, Malisheva, Kamenica dhe Istogu janë ndër më të prekurat, thotë ajo.
“Në dy vitet e fundit, disa shkolla janë mbyllur në zonat rurale dhe më të thella, ku numri i nxënësve ka rënë nën minimumin e nevojshëm për funksionim. Shembuj konkretë i kemi në komuna si: Dragash, Deçan, Malishevë, Kamenicë, Istog”, deklaroi ajo.
Shala thotë se përveç mbylljes së shkollave të tëra, janë shuar edhe paralele brenda institucioneve arsimore.
“Në shumicën e rasteve nuk janë mbyllur vetëm shkolla të tëra, por edhe paralele brenda shkollave, duke detyruar bashkimin e klasave dhe riorganizimin e mësimit në mënyrë jo efikase. Kjo situatë ndikon negativisht edhe te mësimdhënësit, nga të cilët shumë po mbeten pa normë pune ose me angazhim minimal”, theksoi ajo.
Braktisja e shkollimit dhe mbyllja e shkollave në zonat rurale dhe të thella në Kosovë
Deklarata e Nënkryetares së Sindikatës së Arsimit, znj. Vjollca Shala, për mbylljen e një numri në rritje të shkollave në zonat rurale dhe të thella në Kosovë gjatë dy viteve të fundit është një thirrje serioze për reflektim kombëtar. Ky fenomen është pasojë e një sërë faktorësh kompleksë, që lidhen me migrimin e brendshëm dhe të jashtëm, braktisjen e shkollimit, dhe uljen e natalitetit.
Braktisja e hershme e shkollimit është një nga faktorët kyç që ndikon drejtpërdrejt në rënien e numrit të nxënësve nëpër shkolla. Në zonat rurale, mungesa e kushteve bazike – si transporti, infrastruktura shkollore, ngrohja gjatë dimrit apo qasja në internet – janë elemente që dekurajojnë pjesëmarrjen e rregullt në mësim. Shumë familje me të ardhura të ulëta e shohin punën fizike apo migrimin ekonomik si zgjidhje më të shpejtë sesa shkollimi formal për fëmijët e tyre.
Sipas një raporti të organizatës “Save the Children”, “Fëmijët në zonat rurale janë më të rrezikuar për të braktisur shkollën për shkak të varfërisë dhe mungesës së perspektivës” (Raporti, 2023).
Kur numri i nxënësve bie ndjeshëm, autoritetet lokale detyrohen të mbyllin shkollat për të optimizuar burimet dhe stafin mësimor. Kjo, në vend që të jetë një zgjidhje, e përkeqëson problemin: nxënësit mbesin pa arsim të afërt, çka e bën edhe më të vështirë ndjekjen e shkollimit për ata që nuk kanë mundësi transporti. Shkollat e fshatit, përveçse janë qendra të dijes, kanë funksionuar edhe si qendra komunitare – mbyllja e tyre krijon boshllëk në jetën shoqërore të fëmijëve dhe prindërve.
Në një studim të Institutit për Politika Sociale, thuhet se “Mbyllja e shkollave është simptomë e një tendence më të madhe të zhvendosjes së popullsisë nga periferia drejt qendrave urbane” (IPS, 2024).
Problemi thelbësor është rënia graduale e lindshmërisë dhe migrimi i madh i të rinjve kosovarë drejt vendeve të BE-së. Familjet e reja po e shohin gjithnjë e më pak të arsyeshme të jetojnë në fshat apo të kenë më shumë se një fëmijë. Ndërkohë, shumë të rinj të shkolluar largohen nga vendi me synimin për jetë më të mirë jashtë. Kjo krijon një hendek në strukturën demografike dhe pason me shkolla të zbrazura, mësues pa klasa dhe komunitete që plaken shpejt.
