Vetëvlerësimi ka një rëndësi përcaktuese për ndjenjën e vlerës. Nëse vlerësojmë marrëdhëniet që ndërtojmë me të tjerët arrijmë ta kuptojmë më mirë këtë. sa mund ta duam dhe respektojmë një njeri që nuk e vlerësojmë? Ky rregull vlen edhe për veten. Ne mund ta duam e respektojmë veten po aq sa e vlerësojmë atë.
Ndryshimi i pozitave shoqërore të çiftit të mësipërm sjell ndryshimin e nivelit të mjaftueshmërisë. Në fakt në shoqërinë tonë ka shumë shembuj të tillë. Një mashkull që është në pozitën e drejtorit të përgjithshëm të një kompanie të madhe, mund të ketë një grua që nuk e ka aftësinë të drejtojë e vetme një sipërmarrje. Fjala “Gjithkush me sërën e tij” këtu gjen më së miri barasvlerësin në aspektin e ndjenjës së mjaftueshmërisë.
Mirëpo, si mund ta ngremë vetëvlerësimin e ulët? Këtu është me vend të përmendim shprehjen – “Edukimi është kusht” – sepse zgjidhja më e shkurtër kalon nga pjesëmarrja në seancat e selfesteem. Por ne mund të zhvillojmë vlerat tona edhe duke punuar me veten. Këtu njerëzit që vlerësojmë mund të jenë udhëzues në rrugën tonë. Duke vëzhguar ata, mund të dallojmë arsyen pse i vlerësojmë. Cilat janë veçoritë që vlerësojmë tek ata? Suksesi i tyre nuk është një arsye që ne t’i vlerësojmë; kjo tregon se ata janë të mjaftueshëm. Madje mes tyre ka edhe nga ata njerëz të suksesshëm që ne mendojmë se nuk vlejnë asnjë grosh. Atëherë, përgjigja që mund t’i japim pyetjes – “çfarë i bën me vlerë njerëzit që vlerësojmë?” do të ishte: vetëm karakteristikat e brendshme.
Siç e kam përcaktuar edhe më parë, tre elementë të ndjenjës së vlerësimit i përkasin veçorive të brendshme. Këto veçori zhvillohen gjatë procesit. Ne i përtypim e i përvetësojmë hap pas hapi karakteristikat që duam të fitojmë. Nëse i kthehemi sërish së njëjtës pyetje; cilat janë veçoritë që na tërheqin drejt njerëzve që vlerësojmë?
- Se janë të sinqertë?
- Se mbajnë fjalën?
- Se janë të besueshëm?
- Se janë zemërbutë?
- Se janë të guximshëm?
I vlerësojmë ata për këto veçori të ngjashme? Nëse i evidentoni saktë veçoritë që i bëjnë ata me vlerë, të jeni të sigurt se kur ta tejkaloni këtë mangësi, e të bëheni një njeri që e plotëson veten me këto veçori, vlerat tuaja do të ngrihen. E nuk do të mjaftoheni vetëm me atë që ndieni, por do ta kuptoni edhe nga reagimet e ndryshme të njerëzve që keni përreth në seanca. Ne dëgjojmë shpesh një shprehje nga njerëzit që marrin pjesë në këto seanca. Fjalët që dëgjoj më shpesh pas këtyre seancave është – “Ti ke ndryshuar shumë.” ndryshimi është një proces, ndërsa shndërrimi një kërcim. Sa më i shpejtë të jetë ndryshimi, aq më afër është shndërrimi.
Le të kthehemi sërish te mendimi ynë i fëmijërisë se jemi qendra e botës dhe problemet që na sjell kjo gjendje. Këtë mund të krahasojmë më një tullumbace të fryrë. Në këto kushte njeriu e mendon veten se ka një vlerë të madhe. Por, ky vlerësim nuk ka një raport të drejtë mes pamjes dhe peshës.
Si jashtë edhe brenda, ajo është ajër. Ajo ngrihet me një prekje të lehtë. Ndërsa ju lexojeni këtë si një ngritje në ajër kur merrni një kompliment. Mund të themi se ky problem ekziston te besimet qiellore. Pas të gjithave qëndron mendimi se të gjithë krijesat kanë ardhur në këtë botë për t’i shërbyer njerëzve. Mund të themi se Dielli, Hëna, madje i gjithë universi është krijuar për t’i shërbyer njerëzimit. Tani mendojeni vetë se çfarë vlerësimi kanë për veten njerëzit që mendojnë kështu.
Këto lloj fryrjesh vetëvlerësimi hasen më së shumti te fëmijët e familjet e kamura të cilat i kanë rritur pa u dhënë përgjegjësi, por që kanë krijuar tek ata bindjen se janë fëmija i aksh familje. Këta fëmijë të rritur duke u plotësuar çdo dëshirë, kur të rriten e kanë të vështirë të gjejnë një ekuilibër mes nevojave të veta e atyre të të tjerëve. Egoja e tyre është shumë e fryrë. Njerëzit jo të mbushur me ajër, që e kanë në raport të vërtetë zhvillim e vlerave me veten, ndërtojnë një marrëdhënie ndryshe me universin.
Përgatiti: Perparim Blakaj, Prinderimi.com
Autor: Saim Koç & Nil Gün, ”Vetëvlerësimi”
