Ata që më njohin e dinë se jam një prind i përkushtuar. Më pëlqen të përgatis mëngjesin e fëmijës tim çdo ditë, t’i bëj gati drekën për në shkollë, t’i zgjedh rrobat dhe të kujdesem për të në shumë mënyra.
Por, gjithashtu e kuptoj se ndonjëherë (ose më saktë, shpeshherë), përpiqem të bëj pak më shumë sesa duhet për fëmijën tim në rritje. Kjo bëhet shumë e qartë kur flas me prindër të tjerë, fëmijët e të cilëve janë më të pavarur. Kohët e fundit pata një bisedë me një mik, i cili më tregoi se dy vajzat e tij (njëra prej të cilave është në të njëjtën moshë me djalin tim) i përgatisin vetë drekat dhe shpesh bëjnë edhe mëngjesin e tyre.
Kur dëgjova këtë për fëmijët e mikut tim, më hapi sytë dhe më nxiti të ndryshoja disa nga zakonet e mia. Por a duhet të quhet qasja prindërore e mikut tim “prindërim dembel”? Dhe a po bëj shumë për fëmijën tim? Kjo pyetje po diskutohet shumë në TikTok.
Një përdoruese e TikTok-ut, nënë e katër fëmijëve, postoi së fundmi një video ku këshillon prindërit të angazhohen në atë që ajo e quan “prindërim dembel” dhe të mos bëjnë aq shumë për fëmijët e tyre. Kjo nënë nga Kalifornia thotë se prindërimi dembel është më i dobishëm për fëmijët.
Ja çfarë thonë ekspertët për këtë debat të fundit rreth prindërimit.
@leahova Kids love to feel independent, as long as they know you’ll be there if they need you #parenting #lazy
Çfarë është saktësisht ‘Prindërimi dembel’?
Prindërimi dembel është ideja që prindërit të bëjnë një hap prapa dhe t’u lejojnë fëmijëve të tyre të përmbushin vetë shumë nga detyrat e përditshme. Kjo ka për qëllim t’u ndihmojë atyre të ndërtojnë vetëbesim, pavarësi dhe përgjegjësi.
Në videon e TikTok-ut, e parë më shumë se 124 mijë herë, përdoruesja leahova fillon duke thënë: “Duhet të jesh një prind më dembel.” Ndërkohë, mbishkrimi i videos thotë: “Kjo është një leje për të bërë më pak.”
Nëna në TikTok tregon se kishte përgatitur ushqim për disa mikesha që i kishin vizituar së fundmi. Ato kanë një fëmijë rreth 15 vjeç (afërsisht një vit më i madh se fëmija i saj i madh). Gjatë vizitës, njëra nga shoqet u shqetësua se po gabonte si prind, sepse fëmijët e saj nuk ishin aq të pavarur sa ata të nënës së TikTok-ut. Dhe aty qëndron thelbi i debatit.
Ajo tha: ”Fëmijët e tu janë kaq të pavarur. Ata përgatisin vetë ushqim, hanë një meze të lehtë, bëjnë çantën e tyre.’ Morali i historisë, sipas nënës, është se fëmija tjetër, edhe pse 15 vjeç, nuk do të hante mëngjes nëse prindi nuk do ta përgatiste për të.”
Në fund të monologut të saj në TikTok, nëna përfundon me: “Gjithmonë mund t’u thuash fëmijëve, prindërit e të cilëve bëjnë gjithçka për ta… Dua që të gjithë ta dinë, mund të jesh më dembel. Sinqerisht, kjo ndoshta i bën fëmijët tuaj më të mirë.”
Le të diskutojmë.
Kur funksionon ‘Prindërimi dembel’?
A po bëjnë prindërit shumë për fëmijët këto ditë? Përgjigjja për këtë pyetje ka të ngjarë të jetë e nuancuar dhe ndryshon në varësi të familjes. Megjithatë, ekspertët dhe trajnerët e prindërimit duket se pajtohen gjerësisht se shpesh ka vend për përmirësim mes prindërve.
“Unë e shoh këtë gjatë gjithë kohës – prindërit me qëllime të mira bëjnë gjëra për fëmijët që ata janë plotësisht të aftë t’i bëjnë vetë,” thotë Amy McCready, themeluese e Positive Parenting Solutions dhe autore e librit Unë, unë, unë Epidemia: Një udhëzues hap pas hapi për të rritur fëmijë të aftë dhe mirënjohës në një botë me të drejta të tepërta.
“Ne e bëjmë këtë në emër të dashurisë, sepse duam të jemi të dobishëm dhe sepse është më e lehtë dhe më pak rrëmujë, por është një dëmtim i madh për fëmijët tanë. Kjo u mohon atyre aftësitë thelbësore të jetës dhe gërryen besimin e tyre.” – vazhdoi ajo.
Sipas McCready, detyra jonë si prindër është të kalojmë fëmijët tanë nga varësia e plotë te një pikë ku ata janë plotësisht të pavarur. Kjo nuk do të ndodhë që nëse adoleshenti nuk ka bërë kurrë një sanduiç vetë ta bëjë, por ka të ngjarë të ndjehet i mbingarkuar nga ideja e planifikimit të vakteve dhe blerjeve, nëse nuk i lejojmë kurrë që gradualisht të bëhen më të pavarur.
Trajnerja e prindërimit Tessa Stuckey, një këshilltare dhe autore profesionale e licencuar, flet rregullisht me prindërit për rëndësinë e kalimit nga “ndreqësi” në jetën e fëmijës së tyre te “mbështetësi”. Ajo thekson se ky ndryshim duhet të fillojë herët.
“Duam të shmangim të qenit ‘prind helikopter’, që rri pezull mbi ta në çdo moment për të shmangur dështimin apo rrëzimin në çdo mënyrë. Po ashtu, duam të shmangim qasjen prindërore të ‘kositësit të barit’, duke i zbutur rrugën në mënyrë që fëmija të mos hasë asnjë pengesë,” thotë Stuckey. “Kjo i privon fëmijët nga ndërtimi i pavarësisë, besimit, vetëdijes dhe aftësisë për të praktikuar aftësitë e jetës.”
Një pjesë e të qenit mbështetës për fëmijët tanë është të jemi emocionalisht të disponueshëm, por gjithashtu të sfidojmë dhe inkurajojmë fëmijët të përballen me parehatinë dhe madje edhe situatat stresuese në jetë, shton Stuckey.
Kjo mund të përfshijë mbështetjen e pavarësisë në një sërë veprimesh. Mund të fillohet thjesht duke i bërë fëmijët të kontribuojnë në punët e shtëpisë, dhe më pas duke ndërtuar përgjegjësi në lidhje me detyrat shkollore. Për shembull, lërini ata të dërgojnë vetë një email mësuesit të tyre (në vend që prindi ta bëjë këtë) dhe lejoni që pasojat natyrore të ndodhin.
”Unë e shoh këtë gjatë gjithë kohës, ca prindër me qëllime të mira bëjnë gjëra për fëmijët që ata janë krejtësisht të aftë t’i bëjnë vetë.”
Kur duhet të ndërhyjnë prindërit?
Prindërit duhet të ofrojnë ndihmë ose të marrin drejtimin kur fëmijët e tyre janë dukshëm duke luftuar përtej aftësive të tyre. Kjo ndihmë është më e efektshme kur ofrohet pasi fëmijës i është dhënë udhëzimi dhe trajnimi i duhur dhe pasi i është dhënë mundësia të provojë në mënyrë të pavarur detyrat e përshtatshme për moshën, këshillon McCready.
Kur prindërit ndërhyjnë, mënyra se si e bëjnë këtë është po aq e rëndësishme.
“Është thelbësore që prindërit të veprojnë si trajnerë dhe mbështetës, jo si shpëtimtarë. Roli ynë është t’i drejtojmë fëmijët përmes sfidave dhe t’i inkurajojmë ata të zgjidhin problemet dhe të zhvillojnë qëndrueshmëri,” shpjegon McCready. “Në këtë mënyrë, ata mësojnë se është në rregull të kërkojnë ndihmë, por gjithashtu zhvillojnë vetëbesimin për të trajtuar detyrat vetë.”
Hannah Keeley, një eksperte e prindërimit dhe trajnere e certifikuar, sugjeron që prindërit duhet të jenë të vëmendshëm ndaj asaj që ajo e quan “pika e ëmbël.”
“Ajo pikë e ëmbël është vendi ku sfida përputhet me aftësitë,” shpjegon Keeley. “Kur aftësitë tejkalojnë sfidën, fëmijët përjetojnë mërzi – një problem i zakonshëm sot. Por kur sfida është më e madhe se aftësitë, kjo shkakton stres. Këtu është vendi ku prindërit duhet të ndërhyjnë.”
Gjithashtu, është thelbësore të ndërhyhet nëse një fëmijë është në rrezik dëmtimi, shton Stuckey, për të mbrojtur fëmijën në situata të rrezikshme.
Sipas ekspertëve dhe trajnerëve të prindërimit, çelësi është gjetja e ekuilibrit të duhur midis mbështetjes dhe nxitjes së pavarësisë. Dhe lundrimi në këtë balancë mund të jetë një nga sfidat më të mëdha që prindërit përballen.
“Të tërhiqesh dhe të mos shpëtosh fëmijët është e vështirë për shumicën e prindërve. Ne duam të ndihmojmë. Duam t’i bëjmë gjërat më të lehta për ta,” thotë McCready. “Duam t’i shohim të kenë sukses – kështu që ne ‘tepër kontribuojmë’ në një projekt shkencor, në vend që t’i lëmë të marrin një notë të dobët.”
Ajo përfundon, “Por kur fëmijët nuk përjetojnë dështimin, ata humbasin mundësinë për të mësuar nga gabimet dhe për t’u përmirësuar në të ardhmen.”
”Kur aftësitë nuk përballen me sfidën, kjo është e barabartë me stresin. Ja ku duhet të ndërhyjë prindi.”
A është ‘dembel’ fjala e duhur për të arritur këtë ekuilibër prindëror?
Para se të largohemi nga kjo temë, për të ndarë drejtësi, duhet të trajtojmë edhe termin “prindërim dembel.” Përdorimi i fjalës “dembel” nuk duket si zgjedhja e duhur këtu. (?)
“Të referohesh si ‘prindërim dembel’ është disi qesharake dhe vetë-përçmuese, por e humbet thelbin e çështjes,” thotë McCready. “Ajo për të cilën po flasim është një qasje më e qëllimshme ndaj prindërimit, që ndihmon në parandalimin e sjelljes së të drejtave.”
Stuckey bie dakord: “Fjala ‘dembel’ përkufizohet si dikush që nuk ka vullnet për të punuar. Megjithatë, unë besoj se prindërimi, veçanërisht nëse po përpiqeni t’u lejoni fëmijëve tuaj të luftojnë dhe të përballojnë problemet e tyre, kërkon shumë më tepër punë.”
Trajnerja e prindërimit, Megan Barella, thekson se të ndërmarrësh hapat e nevojshëm për t’i ndihmuar fëmijët të bëhen të pavarur është e kundërta e të qenit dembel. “Sa për TikTok, nuk është thjesht një çështje për të mos i bërë gjërat për fëmijët tanë, por t’i ndihmojmë ata të mësojnë të bëjnë vetë ato gjëra,” thotë ajo.
Në gjeneratat e mëparshme, shton Barella, vetë-mjaftueshmëria dhe pavarësia ishin norma shoqërore për të rinjtë. Sot, fëmijët kalojnë më shumë kohë në aktivitete të organizuara, si shkolla dhe aktivitete jashtëshkollore. Kur janë në shtëpi, shpesh qëndrojnë të lidhur me pajisje teknologjike. Kjo e kufizon kohën që prindërit kanë për të ofruar udhëzime dhe për të ndihmuar në zhvillimin e pavarësisë së fëmijëve.
“Duhet prania dhe durimi i prindërve për t’u mësuar fëmijëve aftësitë jetësore. Është shumë më e lehtë për prindërit që t’i bëjnë gjërat vetë,” thotë Barella. Ajo sugjeron që termi i duhur për këtë qasje të ndihmës është “prindërim fuqizues.”
Fuqizimi i fëmijëve me aftësi jetësore për të jetuar jetë të lumtura dhe të shëndetshme nuk është një detyrë e thjeshtë.
“Lëshimi dhe nxitja e pavarësisë kërkon përkujdesje prindërore, kohë dhe proaktivitet – si dhe besim në fëmijët dhe në vetë jetën,” shton Barella.
Përktheu dhe përshtati: Perparim Blakaj, Prinderimi.com
Autore: Mia Taylor, Parents.
