Arsyet psikologjike
E qara në fëmijërinë e hershme zakonisht bazohet në arsye psikologjike. Shkaqet psikologjike te fëmijët janë tensionet e shkaktuara nga mosplotësimi i ‘nevojave emocionale’.
Nëse shqyrtojmë nevojat themelore emocionale;
Lidhja e sigurt
Deri në moshën 2-vjeçare, fëmija mendon se nëna e tij është pjesë e tij. Për këtë arsye, ai dëshiron ta shohë gjithmonë nënën e tij pranë, sepse në këtë mënyrë ndihet i sigurt.
Para moshës 2-vjeçare, emocionet e fëmijëve nuk zhvillohen aq sa duhet për t’u ndarë nga nëna. Për këtë arsye edhe ndarjet afatshkurtra me nënën krijojnë një gjendje ankthi te fëmija.
Aq sa, kur fëmija ndjen se nuk është në kontakt shpirtëror me nënën, edhe pse janë në të njëjtën dhomë, dëshiron ta prekë nënën dhe të tërheqë vëmendjen e saj. Gjatë kësaj periudhe nëna nuk duhet ta lërë fëmijën e saj, duhet ta marrë me vete në secilën dhomë që shkon. Ajo duhet të kujdeset edhe për nevojat thelbësore siç është shkuarja në banjë apo falja e namazit pa e zgjatur shumë.
Ankthi
Ankthi mund të shfaqet mjaft lehtë te fëmijët e vegjël. Ankthi është arsyeja kryesore e të qarës.
Për shembull, nëse fëmija nuk ngopet mjaftueshëm, dhimbja që ndjen në stomak i jep ankth/shqetësim. Nëse ai është i përgjumur dhe nuk ka mundur t’i japë kuptim gjumit, fakti që me gjumin do të humbasë kontrollin, i jep ankth. Ose lëvizjet e fytyrës së një personi që ai nuk e njeh mund t’i shkaktojnë ankth. Kur ankthi i fëmijës që qan për shkak të ankthit lehtësohet, e qa- ra pushon.
T’i thuash një fëmije të shqetësuar për ta bërë të pushojë së qari: “Hesht, mos qaj!”, është një veprim krejt i gabuar. Cilido qoftë shkaku i ankthit, është e nevojshme ta zgjidhni atë.
Ndikimi tek objektet
Fëmija prek objektin për të cilin është kureshtar, e merr në dorë, ndoshta ndonjëherë e godet në tokë dhe dëgjon zërin e tij, ndikon te objekti dhe ndihet mirë duke parë se mund ta zotërojë. Nëse fëmija nuk mund ta prekë, njohë dhe pengohet ta bëjë këtë me objektet në mjedis, ai nuk mund të depërtojë në objekte dhe nuk mund të jetë në paqe me objektet. Kjo është arsyeja pse ai shqetësohet dhe fillon të qajë si pasojë e këtij ankthi. Fëmijë të tillë kanë frikë nga gjërat, sidomos kur shkojnë në shtrat natën, sepse mendojnë se gjërat do të marrin jetë (bëhen të gjalla).
Është një nevojë që një fëmijë të njohë objektin. Kjo nevojë plotësohet me një ndjenjë kurioziteti. Për shembull: sirtarët, enët e kuzhinës, telekomanda, telefoni dhe një vazo në tavolinë bëhen burim kurioziteti për fëmijën për të zgjidhur misterin e tyre.
Periudha e ndikimit të fëmijës tek objektet vazhdon deri në moshën 4 vjeçare. Për shembull; Kur fëmija merr njërën nga enët e kuzhinës, e rrëzon në tokë apo e fut në gojë, qëllimi nuk është të sillet keq, por të njohë sendin. Në shumicën e rasteve, njohja e objektit nga fëmija bëhet duke e prekur, goditur një objekt, duke i dëgjuar zërin dhe duke e hedhur atë. Kjo lidhje e fëmijës me objektin nuk është për ta dëmtuar atë, por për të zbuluar gjendjet e objektit.
Në këtë periudhë, kur fëmija përpiqet të mësojë objektin, pengimi i kontaktit me objektin dhe marrja e tij me forcë, çon në mosplotësimin e nevojave të tij, gjë që shkakton tension te fëmija. Nevojat e paplotësuara janë shkaku i tensionit. Tensionet shpesh përfundojnë me të qara.
Mos harroni se: një fëmijë që mund të ndikojë te gjërat, mëson vetëm t’i zotërojë ato…
Privimi emocional dhe lufta për pushtet
Nëse nuk ka një problem fiziologjik, një fëmijë qan për dy arsye thelbësore. Fëmija ose është i privuar emocionalisht ose po lufton për pushtet.
Privimi emocional; Është e qara në praninë e ne- vojave emocionale të paplotësuara. Fëmija duhet të duhet, të preket dhe nëse është në ankth, duhet t’i lehtësohet ankthi. Kur këto nevoja nuk plotësohen, kri- johet një privim emocional, i cili sjell me vete ndjenjën e zbrazëtisë dhe të qarit te fëmija.
Përmblodhi: Perparim Blakaj, Prinderimi.com
Autor: Dr. Adem Gynesh. ”Çfarë bëjnë fëmijët dhe pse? (2)
