Vitet e adoleshencës karakterizohen nga ndryshime intensive, fizike, sociale, emocionale dhe zhvillimore, që ndonjëherë mund të ndihen edhe si dërrmuese. Me kaq shumë gjëra që po ndodhin, nuk është çudi që shpesh lindin konflikte me familjen, miqtë dhe madje edhe brenda shoqërisë me njëri-tjetrin.
“Të qenët me aftësi për zgjidhjen e konflikteve mund t’i ndihmojë adoleshentët të lundrojnë në ujërat e turbullta të përvojës së tyre adoleshente,” u tha Prindërve Joseph L., psikolog. “Shumë nga këto gjëra janë universale dhe janë përvoja krejtësisht normale për të përjetuar adoleshentët. Ka shumë ndryshime që ndodhin dhe disa prej tyre janë shumë intensive dhe të brendshme.”
Ndërsa është e natyrshme që adoleshentët tuaj të përjetojnë emocione të mëdha, ka mënyra se si mund t’i mbështesni ata në përballimin dhe zgjidhjen e konflikteve në mënyrë produktive. Ja se si t’i ndihmoni ata të gjejnë ekuilibrin.
Shkaqet e zakonshme të konflikteve në adoleshencë
Presioni i bashkëmoshatarëve
Gjatë viteve të adoleshencës, është e zakonshme dhe pritet që të rinjtë të testojnë kufijtë dhe të kërkojnë pavarësi, gjë që mund t’i bëjë ata më të ndjeshëm ndaj ndikimeve të bashkëmoshatarëve. Mund të ketë situata kur një adoleshent nuk dëshiron t’i nënshtrohet presionit të bashkëmoshatarëve, por nuk mund ta shprehë këtë në mënyrë efektive, kështu që ata dorëzohen.
Ngacmimi
“Përveç kësaj, ngacmimi është fatkeqësisht i zakonshëm gjatë viteve të adoleshencës dhe të qenit objektiv i ngacmimit është i rrezikshëm – si fizikisht ashtu edhe emocionalisht,” u tha Prindërve psikologu Christopher Lynch. “Të kesh aftësi efektive për zgjidhjen e konflikteve mund të ndihmojë në zbutjen e ndikimit dhe të çojë në raportim dhe ndërhyrje më të shpejtë.”
Tensionet familjare
Ndërsa adoleshentët rriten, shpesh rriten konfliktet me anëtarët e familjes. Për shumë familje, këto konflikte priren të përqendrohen rreth dëshirës për më shumë pavarësi. Lundrimi efektiv i këtyre konflikteve mund t’i ndihmojë adoleshentët dhe prindërit e tyre të gjejnë një ekuilibër të shëndetshëm midis nevojës së adoleshentit për pavarësi dhe nevojës për siguri dhe sjellje të përgjegjshme.
Të kuptuarit e botës përreth tyre
Konflikte të tjera shpesh rrjedhin nga intensiteti i emocioneve të një adoleshenti, aftësia e tyre për të menduar në mënyrë abstrakte dhe dëshira e tyre për pavarësi më të madhe derisa vendosin identitetin e tyre individual.
“Adoleshentët po fokusohen më shumë në botën përreth tyre, në çështjet dhe problemet politike, kulturore dhe sociale,” thotë Dr. Laino. “Ata kanë filluar të formojnë opinionet e tyre për këto çështje dhe po luftojnë për të kuptuar ndjenjat e tyre.”
Ai shton se katër vitet e fundit kanë qenë shumë sfiduese për adoleshentët pasi ata u përballën me pandeminë COVID-19.
“Si të rritur nuk ishim të përgatitur për atë që na priste, adoleshentët ishin edhe më pak të përgatitur”, thotë Dr. Laino. “Ata papritmas po përballeshin me çështje të vdekshmërisë dhe humbjes që mund të mos i kishin përjetuar më parë. Në kontekstin e ndryshimeve globale dhe kulturore që ne të gjithë përjetojmë, intensiteti i jetës emocionale të një adoleshenti, aftësia e tyre e sapogjetur për të menduar në mënyrë abstrakte dhe përpjekjet e tyre natyrore zhvillimore drejt një pavarësie më të madhe.”
Aftësitë kryesore për zgjidhjen e konflikteve
Aftësitë kryesore për zgjidhjen e konflikteve mund t’i ndihmojnë adoleshentët të mësojnë të identifikojnë emocionet e tyre dhe të shprehin veten pa hedhur fajin, gjë që shpesh mund ta përkeqësojë situatën. Këtu janë disa këshilla të miratuara nga ekspertët:
- Jepni hapësirë: Ndonjëherë, është më mirë t’i jepni adoleshentit tuaj disa minuta për t’u qetësuar. Lërini të tërhiqen në dhomën e tyre ose në një hapësirë private me derë të mbyllur, duke i siguruar se jeni afër dhe gati për një bisedë kur të jenë gati.
- Përdorni thëniet “Unë”: Dr. Laino sugjeron përdorimin e thënieve “unë” për të shprehur se si ndiheni pa e bërë adoleshentin tuaj në mbrojtje. Për shembull, thuaj “Ndihem i mërzitur kur…” në vend të “Më mërzit kur…” Kjo inkurajon një dialog pa fajësim dhe modelon një komunikim të shëndetshëm për adoleshentin tuaj.
- Praktikoni dëgjimin aktiv dhe ndjeshmërinë: Dëgjojeni adoleshentin tuaj të ndajë përvojat e tij dhe lërini ata të ndihen rehat dhe të sigurt me ju. Kjo tregon ndjeshmëri dhe mirëkuptim, thotë Dr. Lynch.
- Angazhoni adoleshentin tuaj në partneritet: Ndihmojini ata të mësojnë të jenë kurioz për sjelljen e tyre dhe pasojat e veprimeve të tyre pa dhënë leksione ose pa u gjykuar. Parashtroni një pyetje si, “Çfarë mendoni se mund të ndodhë nëse…?” Pyetje si kjo mund të ndihmojnë për të nxjerrë në pah mendimet e vetë adoleshentit kur planifikon një kurs veprimi. Ju gjithashtu mund të thoni “A dëshironi të dëgjoni përvojën time?” përpara se të ndani këshillën tuaj dhe respektoni vendimin e tyre nëse thonë jo.
- Negocioni dhe bëni kompromis: Pasi ju dhe adoleshenti juaj të keni diskutuar konfliktin, mund të punoni së bashku për të negociuar dhe për të dalë me një plan për të ecur përpara. Kjo mund të marrë kohë ose biseda të shumta, por t’i bëni të ditur adoleshentit se jeni të hapur për kompromis është reciprokisht e dobishme. “Këto aftësi funksionojnë sepse i përcjellin personit tjetër se ju nuk po i sulmoni drejtpërdrejt”, thotë Dr. Lynch. “Në vend të kësaj, ju po kërkoni një zgjidhje që në fund të fundit është në interesin më të mirë të të gjitha palëve”
Hapat që mund të ndërmarrin adoleshentët për të zgjidhur konfliktin
Këtu janë hapat që adoleshentët mund të marrin për të zgjidhur konfliktin. Mos u habitni nëse ato duken të drejtpërdrejta, Dr. Laino thotë se disa nga aftësitë më specifike janë shpesh më të thjeshtat.
- Tregojuni atyre se si të sigurohen se situata është e sigurt dhe më pas ata mund të vazhdojnë.
- Ndihmojini ata të mësojnë të njohin se cilët janë shkaktarët e tyre. Për shembull, një fjalë e caktuar, toni i zërit apo edhe kohë e ditës mund të jetë një shkas kur dikush nuk është i pajisur për të trajtuar konfliktin.
- Mësojini adoleshentit tuaj të vërejë shenjat fiziologjike që ndodhin kur një konflikt po përshkallëzohet dhe kur ata ndjejnë “temperaturën në rritje” në dhomë. U thoni atyre të marrin parasysh atë që ndodh. Për shembull, a fillojnë të djersiten, a ndiejnë rrahjen e zemrës së tyre, ndihen të skuqur, e ndiejnë atë në gjoks, kokë ose stomak? Ndihmojini të identifikojnë se çfarë janë këto në mënyrë që të jenë të vetëdijshëm herën tjetër që të shfaqet një konflikt.
- Pasi të fillojnë t’i njohin këto shenja – ata duhet të konsiderojnë të bëjnë një pushim nga situata. “Shpesh kur të dyja palët janë të përfshira në konflikt dhe temperatura e dhomës po rritet, është më mirë të marrësh frymë dhe të marrësh pak kohë për t’u qetësuar,” tha Dr. Laino. “Bisedat nuk ka të ngjarë të jenë produktive në rrethana të tilla. Ka të ngjarë të përshkallëzohen. Ky është një rast kur ju dëshironi të “godisni ndërsa hekuri është i ftohtë – jo i nxehtë”.
- Keni një listë të strategjive të kujdesit për veten. Disa adoleshentë pëlqejnë të bëjnë ditar, të shkruajnë poezi, tekste këngësh ose vjersha. Disave u pëlqen të vizatojnë, të krijojnë vepra arti ose dizajne, disave u pëlqen të dëgjojnë muzikë, të luajnë video lojëra, të lexojnë, të bëjnë banjë ose dush, të bëjnë një shëtitje ose të ushtrojnë. “Gjëja më e rëndësishme është që ju të gjeni atë që funksionon në mënyrë specifike për ju,” tha Dr. Laino. “Nuk ka dy njerëz të njëjtë, dhe nuk ka një madhësi që i përshtatet të gjithëve kur bëhet fjalë për strategjitë e përballimit ose të vetë-kujdesit. Ajo që funksionon për një person nuk funksionon për një tjetër. Gjeni atë që funksionon për ju.”
Si të menaxhoni emocionet e rënda gjatë një konflikti
Në të njëjtën mënyrë që të rriturit praktikojnë vëmendjen, adoleshentët mund ta bëjnë këtë gjithashtu. ”Mindfulness” është praktika e ndërgjegjësimit për mendimet dhe ndjenjat e tyre ndërsa hyjnë në vetëdijen e tyre. Qëllimi nuk është të përpiqeni të shtypni ose të reagoni qëllimisht ndaj mendimeve dhe ndjenjave negative. Në vend të kësaj, adoleshentët duhet të mësojnë të vëzhgojnë gamën e plotë të përvojës së tyre me pranimin. Ky pranim ndihmon një adoleshent të përgjigjet dhe të mos reagojë ndaj emocioneve të forta gjatë një situate konfliktuale.
“Nëse një adoleshent dyshon se konflikti do të jetë intensiv, ata mund të praktikojnë atë që do të thonë dhe si do ta thonë para kohe,” tha Lynch. ”Kjo mund të jetë para një pasqyre ose me një mik. Adoleshenti gjithashtu mund të regjistrojë veten në telefon për t’u siguruar që gjuha e trupit dhe toni i zërit të jenë efektive.”
“Ose gjeni një mik me të cilin mund të flisni,” thotë Dr. Laino. “Marrja e mbështetjes që ju nevojitet gjatë momenteve të vështira mund të jetë e dobishme. Mendoni se cilët janë mbështetësit tuaj. A ka ndonjë mik, një të afërm, një mësues, këshilltar, udhëheqës shpirtëror, udhëheqës grupi, trajner ose individ tjetër të besuar me të cilin mund të flisni? Me kë ndiheni rehat duke folur?”
Autore: Lauryn H., Parents
Përktheu dhe përshtati: Prindërimi
