Të gjithë e kemi përjetuar atë moment në mes të fjalisë kur thjesht nuk mund të gjejmë fjalën që duam të përdorim, edhe pse jemi të sigurt që e dimë atë.
Pse ndodh ky problem universal midis folësve? Dhe kur vështirësitë në gjetjen e fjalëve mund të tregojnë diçka serioze?
Të gjithë do të përjetojnë një vështirësi të rastësishme në gjetjen e fjalëve, por nëse ato ndodhin shumë shpesh me një gamë të gjerë fjalësh, emrash dhe numrash, kjo mund të jetë një shenjë e një çrregullimi neurologjik, shkruan The Conversation përcjell Gazeta Shneta.
Kur një folës i shëndetshëm nuk mund të nxjerrë një fjalë nga leksiku i tij, pavarësisht ndjenjës së njohjes së saj, kjo quhet një fenomen si “maja e gjuhës” nga shkencëtarët.
Shpesh, folësi i frustruar do të përpiqet të japë pak informacion në lidhje me kuptimin e fjalës së synuar, “e dini, ajo gjë me të cilën goditni një gozhdë”, ose drejtshkrimin e saj, “fillon me një H!”.
Gjendjet e majës së gjuhës janë relativisht të zakonshme dhe janë një lloj gabimi në të folur që ndodh kryesisht gjatë marrjes së modelit tingullor të një fjale.
Çfarë mund të ndikojë në problemet rreth gjetjes së fjalëve?
Vështirësitë në gjetjen e fjalëve ndodhin në të gjitha moshat, por më shpesh ndodhin kur të rritemi.
Një mënyrë se si studiuesit hetojnë vështirësitë në gjetjen e fjalëve është t’u kërkojnë njerëzve të mbajnë një ditar për të regjistruar sa shpesh dhe në çfarë konteksti ndodhin këto probleme.
Studimet e ditarit kanë treguar se disa lloje fjalësh, si emrat e njerëzve dhe vendeve, emrat konkretë (gjërat, si “qen” ose “ndërtesa”) dhe emrat abstraktë (konceptet, si “bukuria” ose “e vërteta”), kanë më shumë gjasa të rezultojë në gjendje të majës së gjuhës në krahasim me foljet dhe mbiemrat.
Dështimet më të shpeshta me një gamë më të gjerë fjalësh, emrash dhe numrash ka të ngjarë të tregojnë probleme më serioze.
Kur kjo ndodh, shkencëtarët e gjuhës përdorin termat “anomi” ose “afazi anomike” për të përshkruar gjendjen, e cila mund të shoqërohet me dëmtim të trurit për shkak të goditjes, tumoreve, dëmtimit të kokës ose demencës si sëmundja e Alzheimerit.
Së fundmi, familja e aktorit Bruce Willis zbuloi se ai është diagnostikuar me një çrregullim degjenerativ të njohur si afazia progresive parësore, për të cilën një nga simptomat më të hershme është vështirësia në gjetjen e fjalëve dhe jo humbja e kujtesës.
Afazia primare progresive zakonisht shoqërohet me demencë frontotemporale ose Alzheimer, megjithëse mund të shoqërohet me patologji të tjera.
Afazia anomike mund të lindë për shkak të problemeve që ndodhin në faza të ndryshme të prodhimit të të folurit. Një vlerësim nga një neuropsikolog klinik ose patolog i të folurit mund të ndihmojë në sqarimin se cila fazë e përpunimit është prekur dhe sa serioz mund të jetë problemi.
Studimet imazherike në të rriturit e shëndetshëm dhe njerëzit me afazi anomike kanë treguar se zona të ndryshme të trurit janë përgjegjëse për vështirësitë e tyre në gjetjen e fjalëve. /Gazeta Shneta/