Një studim i ri tregon se, edhe pse pandemia COVID-19 ndikoi ndjeshëm në uljen e jetëgjatësisë në Evropë, trendi i ngadalësimit të rritjes së saj kishte nisur gati një dekadë më parë.
Sipas studimit të publikuar në The Lancet Public Health, evropianët e lindur sot mund të presin të jetojnë deri në të 80-at, duke kaluar pjesën më të madhe të botës. Megjithatë, kjo prirje e rritjes së jetëgjatësisë nuk është më aq e sigurt sa dikur.
Në vitet 1990 dhe fillimin e viteve 2000, jetëgjatësia po rritej me ritme të qëndrueshme. Por gjatë viteve 2010, rritja u ngadalësua dhe më pas u godit rëndë nga pandemia, e cila uli jetëgjatësinë në shumicën e vendeve evropiane.
Çfarë tregon studimi?
Studimi analizoi të dhënat nga 20 vende evropiane, përfshirë Austrinë, Francën, Gjermaninë, Italinë, Spanjën, Mbretërinë e Bashkuar dhe vendet nordike. Në periudhën 1990–2011, jetëgjatësia rritej me 0.23 vjet çdo vit, kryesisht falë uljes së vdekjeve nga sëmundjet e zemrës dhe kanceri. Kjo do të thotë se çdo brez i ri priste të jetonte gati tre muaj më gjatë se ai i mëparshmi.
Por pas vitit 2011, ky përfitim u ul në 0.15 vjet në vit, ndërsa në disa vende stagnimi ishte edhe më i madh. Anglia, e ndjekur nga Gjermania dhe Spanja, pësuan ngadalësimin më të madh, ndërsa vendet nordike si Islanda dhe Norvegjia u prekën më pak.
Pse ndodhi ngadalësimi?
Sipas autorëve të studimit, rritja e vdekjeve nga sëmundjet e zemrës ishte faktori kryesor. Këto sëmundje lidhen me faktorë si:
✅ Obeziteti
✅ Kolesteroli i lartë
✅ Presioni i lartë i gjakut
✅ Dieta e dobët
✅ Mungesa e aktivitetit fizik
Gjithashtu, studiuesit sugjerojnë se ndryshimet demografike mund të kenë luajtur rol, pasi migrimi i lartë në vende si Mbretëria e Bashkuar, Franca dhe Gjermania ka ndikuar në strukturën e popullsisë.
Ndikimi i pandemisë COVID-19
Midis viteve 2019 dhe 2021, jetëgjatësia u ul në shumicën e vendeve të studiuara, për shkak të infeksioneve respiratore dhe problemeve të tjera shëndetësore të lidhura me pandeminë.
✅ Anglia dhe Greqia pësuan uljet më të mëdha, me mbi 7 muaj jetë më pak për banorët e tyre.
✅ Norvegjia, Islanda, Suedia, Danimarka dhe Irlanda vazhduan të shënonin rritje të jetëgjatësisë, duke treguar se kishin politika më të forta shëndetësore dhe ishin më të përgatitura për pandeminë.
Studiuesit vunë re se vendet me politika të forta shëndetësore dhe investime publike kishin jetëgjatësi më të lartë dhe rezistencë më të madhe ndaj krizave shëndetësore.
Si mund të rritet jetëgjatësia në Evropë?
Autorët e studimit sugjerojnë disa masa për përmirësimin e jetëgjatësisë:
✅ Promovimi i dietave të shëndetshme dhe aktivitetit fizik
✅ Qasje më e mirë në kujdesin mjekësor
✅ Investime publike në arsim dhe shërbime sociale
Studimet tregojnë se vendet me shpenzime më të mëdha në kujdesin shëndetësor dhe edukim kanë jetëgjatësi më të lartë. Përkundrazi, shkurtime në këto fusha mund të rrisin pabarazitë dhe të ulin jetëgjatësinë në zonat më të varfra.
A ka shpresë për përmirësim?
Po, sipas të dhënave të fundit nga Bashkimi Evropian, jetëgjatësia është duke u rimëkëmbur pas pandemisë. Në vitin 2023, jetëgjatësia mesatare në BE arriti në 81.5 vjet.
Megjithatë, në disa vende si Austria, Finlanda, Holanda, Greqia dhe Gjermania, jetëgjatësia vazhdoi të bjerë.
Sipas ekspertëve, nuk kemi arritur ende kufirin natyral të jetëgjatësisë, dhe ka ende hapësirë për të zvogëluar rreziqet shëndetësore dhe për të parandaluar vdekjet e parakohshme.
*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Rrjetit të Prindërve të Kosovës në Viber.
