A keni dëgjuar ndonjëherë për teorinë e lidhjes te fëmijët? Nëse jeni prind, kujdestar apo edukator, ndoshta ky koncept ju është i njohur. Lidhja i referohet marrëdhënies së fortë emocionale që fëmijët zhvillojnë me personat që kujdesen për ta.
Në dekadat e fundit, kërkimet shkencore kanë nxjerrë në pah rëndësinë e një lidhjeje të sigurt mes fëmijës dhe kujdestarit të tij. Shkencëtarët e quajnë këtë “lidhje e sigurt”, e cila luan një rol thelbësor në zhvillimin e fëmijës.
Pse është e rëndësishme lidhja e sigurt?
Një lidhje e sigurt është si një superfuqi për fëmijët. Kur kjo lidhje vendoset që në fëmijëri, ajo krijon një bazë të fortë për një sërë rezultatesh pozitive, si:
- Performancë e mirë akademike
- Aftësi të mira të të mësuarit
- Ndjeshmëri dhe aftësi të zhvilluara sociale
- Aftësi më të mira për të rregulluar emocionet
- Mirëqenie psikologjike dhe emocionale më e lartë
Prindërit dhe kujdestarët shpesh pyesin veten se si mund të ndihmojnë fëmijët e tyre të zhvillojnë një lidhje të sigurt. Hulumtimet e fundit ofrojnë një përgjigje të qartë: ndjeshmëria prindërore është çelësi.
Ndjeshmëria e prindërve dhe ndikimi i saj
Në një analizë të 174 studimeve, e cila përfshiu më shumë se 22,000 prindër dhe fëmijë, u konfirmua se kur prindërit tregojnë më shumë ndjeshmëri ndaj nevojave të fëmijëve, fëmijët kanë më shumë gjasa të zhvillojnë një lidhje të sigurt.
Por çfarë do të thotë të jesh një prind i ndjeshëm?
- Të vëresh sinjalet e fëmijës: Foshnjat qajnë kur janë të uritura ose të frikësuara, ndërsa fëmijët më të rritur kërkojnë mbështetje kur ndihen të lënduar apo të shqetësuar.
- Të përgjigjesh me kujdes dhe dashuri: Një prind i ndjeshëm e ngushëllon fëmijën menjëherë dhe në mënyrë të qetë, duke i treguar atij se është i sigurt dhe i mbrojtur.
- Të krijosh një mjedis emocionalisht të sigurt: Kur fëmija ndjen se prindi i tij është i gatshëm për ta mbështetur, ai mëson se mund të mbështetet tek të tjerët në momentet e vështira.
Nga ana tjetër, një prind “i pandjeshëm” mund të mos vërejë nevojat emocionale të fëmijës, ose mund të jetë shumë i zënë me punë, telefonin apo shqetësime personale. Kjo mund të ndikojë në mënyrën se si fëmija krijon marrëdhënie me të tjerët në të ardhmen.
Ndikimi i lidhjes së sigurt në të ardhmen
Studimi i publikuar në Buletinin Psikologjik tregon se sjelljet e ndjeshme prindërore janë thelbësore për të ndërtuar një lidhje të sigurt, pavarësisht nga mosha dhe gjinia e fëmijës.
Kur fëmijët ndihen të sigurt në marrëdhënien me prindërit ose kujdestarët e tyre të parë, ata krijojnë një bazë të fortë për ndërtimin e marrëdhënieve të tjera të shëndetshme gjatë jetës.
- Ata mësojnë të besojnë tek të tjerët dhe të kërkojnë mbështetje kur kanë nevojë.
- Ata zhvillojnë aftësi më të mira sociale dhe janë më të aftë të menaxhojnë emocionet e tyre.
- Ata krijojnë marrëdhënie më të forta me miqtë, mësuesit dhe anëtarët e tjerë të familjes.
Lidhja e sigurt nuk është vetëm një faktor që ndikon fëmijërinë, por një themel për një jetë të shëndetshme emocionale dhe psikologjike. Prandaj, prindërit dhe kujdestarët mund të bëjnë një ndryshim të madh thjesht duke qenë të pranishëm, të vëmendshëm dhe të ndjeshëm ndaj nevojave të fëmijëve të tyre.
Kur mendojmë për ngushëllimin e një fëmije të mërzitur, shumë njerëz e lidhin menjëherë këtë rol me nënën. Megjithatë, studimi ynë tregon qartë se prindërimi i ndjeshëm është i rëndësishëm si për nënat, ashtu edhe për baballarët. Aftësia për të vënë re dhe për t’iu përgjigjur nevojave të fëmijës nuk varet nga gjinia, por nga vëmendja dhe kujdesi që tregohet ndaj tij. Kjo aftësi mund të ushtrohet nga çdo kujdestar – qofshin prindër, gjyshër apo edukatorë.
Si mund të bëhemi më të ndjeshëm ndaj fëmijëve?
Duke qenë se sjelljet e ndjeshme luajnë një rol kyç në zhvillimin e një lidhjeje të sigurt me fëmijën, shumë prindër dhe kujdestarë mund të pyesin veten se si mund ta përmirësojnë këtë aspekt të prindërimit. Më poshtë janë katër strategji që ndihmojnë në zhvillimin e një marrëdhënieje më të ngushtë dhe të sigurt me fëmijët:
1) Vëzhgoni dhe kuptoni sinjalet e fëmijës
Çdo fëmijë ka mënyrën e tij për të komunikuar nevojat. Sinjalet e tyre ndryshojnë sipas moshës:
- Foshnjat qajnë, lëvizin, belbëzojnë ose bëjnë mimika për të treguar se kanë nevojë për diçka.
- Fëmijët më të rritur mund të shprehin hapur nevojat e tyre me fjalë ose të ankohen për shqetësime fizike, si dhimbja e barkut apo lodhja.
Duke qenë të vëmendshëm ndaj mënyrës unike të çdo fëmije për të shprehur emocionet dhe nevojat, prindërit dhe kujdestarët mund të mësojnë të kuptojnë më mirë sinjalet e tyre dhe t’u përgjigjen në mënyrë më efektive.
2) Përgjigjuni sinjaleve të fëmijës
Një nga aspektet më të rëndësishme të prindërimit të ndjeshëm është t’i përgjigjeni sinjaleve të fëmijës me kujdes dhe dashamirësi. Kjo mund të krahasohet me një lojë tenisi:
- Kur një fëmijë qan, belbëzon ose kërkon vëmendje, ai po “shërben topin”.
- Roli i kujdestarit është të vëzhgojë atë sinjal dhe të “kthejë topin”, duke u përgjigjur me një veprim që i ofron siguri dhe mbështetje fëmijës.
Këto shkëmbime të ndërsjella, të njohura si “serve and return” (shërbe dhe kthe), ndihmojnë në krijimin e një lidhjeje të sigurt dhe nxisin zhvillimin e shëndetshëm emocional dhe njohës te fëmijët.
3) Respektoni ritmin e fëmijës
Një tjetër aspekt i rëndësishëm është të lejoni fëmijën të udhëheqë ndërveprimet. Për shembull:
- Gjatë një shëtitjeje, një fëmijë mund të ndalojë shpesh për të vëzhguar gurët, gjethet apo lule të ndryshme. Për një të rritur, kjo mund të duket e ngadaltë dhe e parëndësishme, por për fëmijën, është një eksplorim i botës.
- Duke e lënë fëmijën të udhëheqë në lojë dhe eksplorim, ne i ndihmojmë ata të mësojnë më shumë rreth botës që i rrethon dhe të ndërtojnë një ndjenjë të sigurisë në mjedisin e tyre.
4) Jini të butë me veten tuaj
Prindërit shpesh ndihen nën presion për të qenë “prindi i përkryer”. Megjithatë, është e rëndësishme të kuptojmë se asnjë prind nuk është perfekt dhe se të qenit i ndjeshëm gjatë gjithë kohës mund të jetë e vështirë, veçanërisht kur jemi të stresuar apo të lodhur.
- Është e rëndësishme të pranojmë se të gjithë kemi ditë të vështira dhe se të qenit prind është një proces i vazhdueshëm mësimi.
- Duke treguar mirëkuptim dhe dashuri edhe për veten, prindërit mund të krijojnë një mjedis më të qetë dhe të ngrohtë për fëmijën e tyre.
Autorë: Prof. Audrey-Ann D. dhe Prof. Sh. Madigan
Përktheu dhe përshtati: Prindërimi.
*Klikoni KËTU për t´u bërë pjesë e kanalit zyrtar të Rrjetit të Prindërve të Kosovës në Viber.
