Lënia e foshnjave të shikojnë tableta dhe TV mund të dëmtojë arritjet e tyre akademike dhe mirëqenien emocionale më vonë, sipas një studimi të ri.
Studiuesit zbuluan se përdorimi i shtuar i kohës para ekranit gjatë foshnjërisë lidhej me funksionimin më të dobët ekzekutiv kur fëmija ishte 9 vjeç, sipas studimit të botuar në revistën JAMA Pediatrics.
Aftësitë e funksionimit ekzekutiv janë procese mendore që sipas Qendrës së Universitetit të Harvardit për Fëmijët në Zhvillim, “na mundësojnë të planifikojmë, të përqendrojmë vëmendjen, të kujtojmë udhëzimet dhe të manovrojmë me shumë detyra me sukses”.
Sipas studimit, këto aftësi të funksionimit ekzekutiv janë të rëndësishme për njohjen e nivelit më të lartë, si rregullimi emocional, të mësuarit, arritjet akademike dhe shëndeti mendor. Ato ndikojnë në suksesin tonë social, akademik, profesional dhe në mënyrën se si ne kujdesemi për veten, tha Dr. Erika Chiappini, ndihmës profesoresha e psikiatrisë dhe shkencave të sjelljes në Shkollën e Mjekësisë të Universitetit Johns Hopkins në Baltimore.
“Megjithëse këto procese njohëse zhvillohen natyrshëm nga foshnjëria deri në moshën madhore, ato gjithashtu ndikohen nga përvojat që kemi dhe kur i kemi ato në zhvillimin tonë,” tha Chiappini, i cili nuk ishte i përfshirë në studim, në një email.
Rezultatet mbështesin rekomandimet nga Akademia Amerikane e Pediatrisë, e cila dekurajon të gjithë kohën para ekranit para 18 muajsh, me përjashtim të bisedës me video, tha Dr. Joyce Harrison, profesor i asociuar i psikiatrisë dhe shkencave të veprimeve në Shkollën e Mjekësisë të Universitetit Johns Hopkins. Harrison nuk ishte i përfshirë në hulumtim.
Studimi shqyrtoi të dhënat nga “Growing Up in Singapore Towards healthy Outcomes” (GUSTO) e cila anketoi gratë nga të gjitha sfondet socio-ekonomike gjatë tremujorit të parë të shtatzënisë. Mostra përbëhej nga 437 fëmijë që iu nënshtruan skanimeve të elektroencefalografisë (EEG), të cilat përdoren për të parë rrugët nervore të funksioneve njohëse në tru, në moshën 1, 18 muajshe dhe 9 vjeç.
Prindërit raportuan kohën para ekranit të secilit fëmijë dhe studiuesit zbuluan se kishte një lidhje midis kohës para ekranit në foshnjëri dhe vëmendjes dhe funksionit ekzekutiv në moshën 9 vjeç, sipas studimit.
Megjithatë, duhet të bëhen kërkime të mëtejshme për të përcaktuar nëse koha para ekranit shkaktoi dëmtime në funksionin ekzekutiv ose nëse ka faktorë të tjerë në mjedisin e fëmijës që i predispozojnë ata për më shumë kohë para ekranit dhe funksionim më të dobët ekzekutiv, vuri në dukje studimi.
Ajo që fëmijët kanë nevojë
Në një kohë të mbushur me mësim si foshnjëria, një nga problemet më të mëdha me përdorimin e ekranit është se fëmijët e vegjël nuk po mësojnë shumë prej tyre, sipas AAP.
“Nuk ka asnjë zëvendësim për ndërveprimin, modelimin dhe mësimdhënien e të rriturve,” tha Harrison.
Bebet e kanë të vështirë të interpretojnë informacionin e paraqitur në dy dimensione, si p.sh. në ekrane, dhe kanë vështirësi të dallojnë fantazinë nga realiteti, tha Chiappini.
“Bebet dhe fëmijët janë gjithashtu nxënës socialë dhe përfitojnë shumë nga ndërveprimi me të tjerët (të rriturit dhe fëmijët) që është vështirë të arrihet me ekranet,” tha Chiappini përmes emailit.
Kur bëhet fjalë për rregullimin emocional, foshnjat dhe të vegjlit mund të mësojnë nga kujdestarët e tyre kur ata modelojnë vetëkontroll ose ndihmojnë për të etiketuar emocionet dhe shprehjet e duhura, shtoi ajo.
“Jepini vogëlushit tuaj disa rroba që të paloset pranë jush ndërsa jeni duke u përpjekur të lani rrobat ose mbani foshnjën tuaj të sigurt në një pozicion ku mund të keni kontakt të shpeshtë me sy ndërsa jeni duke u angazhuar në punët tuaja të përditshme”, tha Harrison përmes emailit.
Për parashkollorët më të vjetër, kurseni kohën para ekranit për ta përdorur në mënyrë strategjike, tha ajo.
“Për shembull, një orë e tyre para ekranit mund të rezervohet për një kohë kur ju keni një video takim të rëndësishëm për të marrë pjesë,” tha Harrison.
Dhe ju mund ta bëni kohën para ekranit të funksionojë më mirë duke angazhuar fëmijën tuaj ndërsa ai shikon, tha Chiappini. Bëni pyetje si “çfarë ndjen ai personazh?” dhe “çfarë mund të bënin për të ndihmuar mikun e tyre?” shtoi ajo.
Rritja e fëmijëve është një detyrë komplekse dhe nganjëherë dërrmuese dhe asnjë kujdestar nuk mund t’i japë fëmijës së tij gjithçka që dëshiron gjatë gjithë kohës, tha Radesky.
Përktheu dhe përshtati: Fatos Morina, Prinderimi.com
https://edition.cnn.com/2023/01/30/health/screen-time-infants-executive-function-wellness/index.html
