Ç’është të folurit e vonuar?
Shkaqet e vonesës në të folur mund të jenë shumë:
(1) Shkaqe fizike si:
- Një problem i shkaktuar në tru apo në sistemin nervor para ose gjatë lindjes.
- Defekt në strukturën e gojës, qiellzës apo të buzëve.
- Shkaqe të ndryshme fiziologjike që e vështirësojnë funksionin gjuhësor.
(2) Nëse nuk ka të tilla probleme, atëherë shka- ku i vonesës në të folur duhet kërkuar tek mjedi- si i pashëndetshëm i komunikimit. Ndjekja e tepërt e televizorit, karakteri i heshtur i familjes, modeli prindëror monoton, mungesa e vëllezërve, dhuna dhe shtrëngesat në familje, etj., janë faktorë që e vonojnë të folurit të fëmijët.
Cili është roli i prindërve në vonimin e të folurit tek fëmijët?
Periudha më e dendur për sa i përket përvetësimit të gjuhës është periudha nga lindja deri në 2 vjeç. Në këtë periudhë fëmija nëpërmjet intuitës i përthith si sfungjer ngjarjet, njerëzit dhe tingujt përreth.
Gjatë kësaj periudhe kur fëmija ndjen ndjenjat e prindërve, nëse fëmija përqeshet apo nuk merret se- riozisht, ai ndikohet nga kjo. Parakushti i të folurit është jehona. Fëmija vazhdon të cicërojë vetëm kur e ndjen se ndjenjat e tij jehojnë tek tjetri. Nëse të rri- turit përpiqen ta bëjnë për të qeshur fëmijën kur ky është i tërhequr, nëse e ngacmojnë dhe qeshin kur ai qan dhe nëse rreken ta bëjnë për të qeshur në vend që t’ia kuptojnë hallin, atëherë fëmija nuk e sheh jehonën e ndjenjave të tij tek të rriturit. Kjo gjë bën që fëmija ta humbë guximin, të mbyllet në vetvete dhe t’i vonohet e folura.
Veç kësaj, nëse në ambientin ku ndodhet fëmija ka njerëz që flasin me zë të lartë, njerëz që flasin shpejt, shamata e të bërtitura, kjo jo vetëm e dëmton fëmijën, por ia vonon edhe të folurit.
Përgatiti: Prinderimi.com
Autor: Dr. Adem Güneş, “Si veprojnë fëmijët dhe pse?”